Persönliche Karte

Geschwister:
Familienstand:	żonaty
Ehemann/Ehefrau:	Bronisława Gajewska
Kinder:
Letzte Adresse:	Bydgoszcz, ul. Królowej Jadwigi - Prom 119 (prom mieszkalny, którego był współwłaścicielem)

Nationalität:
Ausbildung:
Beruf:	szkuciarz, żeglarz

Konfession:	rzymskokatolickie
Akademischer Grad:
Stelle:

Militärpflicht:	żołnierz

Dokumentationsnummer:
Kreiswehrersatzamt:
Bezirkwehrersatzamt:
Einsatzgruppe:	Armia Pomorze

Waffenart oder Dienstart:	Piechota
Grad:	strz. [2]
Zuteilung am 1. September 1939:	15 DP
Militäreinheit:	baon ON Bydgoszcz [3]

Aufgabe am 1. September 1939:
Zuteilung nach dem 1. September 1939:	baon ON "Bydgoszcz"
Aufgabe nach dem 1. September 1939:

Militärdienstverlauf:	# 24 VIII 1939 - w stopniu st. szer. zmobilizowany przez PKU Bydgoszcz do baonu ON "Bydgoszcz"
Auszeichnung:
September 1939 – Kampfweg:	wraz z baonem ON "Bydgoszcz", m.in. w bitwie nad Bzurą

Todesdatum:	22 wrzesień 1939
Todesort:	Boryszew
Ursache des Todes:	zamordowany
Todesumstände:	Po rozbiciu Bydgoskiego Batalionu Obrony Narodowej w dniu 17 września 1939 r. w rejonie Iłów - Budy Stare Feliks Gajewski, wraz z około 200 towarzyszami broni, dostał się do niewoli. Jeńcy trafili do obozu przejściowego w Sochaczewie, skąd po krótkim postoju poprowadzono ich do Żyrardowa, gdzie na stadionie miejskim w bardzo trudnych warunkach zgromadzono około 30 tys. polskich żołnierzy. 21 września Niemcy, rozsiewając pogłoski o odsyłaniu do domu w pierwszej kolejności bydgoszczan, podstępnie wyselekcjonowali z tłumu 179 żołnierzy batalionu. Poprowadzono ich do Sochaczewa, a następnie do obozu w Boryszewie (obecnie w granicach miasta Sochaczew), gdzie 22 września stanęli przed niemieckim wojskowym sądem polowym. Oskarżono ich o udział w mordowaniu cywilnej ludności niemieckiej podczas tzw. "krwawej niedzieli" w dniu 3 września 1939 r. w Bydgoszczy. Choć w trakcie tych wydarzeń żołnierzy oddziału nie było w rodzinnym mieście, w sfingowanym procesie uznano ich za winnych, po czym wytypowano 50 z nich, którym w odwecie wymierzono karę śmierci. Przed godziną 19:00 tego samego dnia skazanych rozstrzelano na gliniance cegielni w Boryszewie, blisko gospodarstwa rodziny Gostyńskich. Feliks Gajewski był jednym z nich...
Erste Ruhestätte #1:	Boryszew
Exhumierungsdatum:	8-12 listopad 1940
Erste Ruhestätte #2:	-
Exhumierungsdatum:	-
Erste Ruhestätte #3:	-
Exhumierungsdatum:	-
Anwesende Ruhestätte:	Kozłów Biskupi, mogiła zbiorowa (1)
Lage des Grabes:	mogiła zbiorowa
Gedacht:	Tak
Form des Gedenkens:	# jedna z dwóch zbiorczych imiennych tablic epitafijnych pomnika ku czci zamordowanych żołnierzy Bydgoskiego Batalionu Obrony Narodowej wystawionego na zbiorowej mogile wojennej na cmentarzu parafialnym w Kozłowie Biskupim (odsłoniętego 22 września 1981 r.); # jedna z dwóch zbiorczych imiennych tablic epitafijnych ku czci zamordowanych żołnierzy Bydgoskiego Batalionu Obrony Narodowej wystawionego na Cmentarzu Bohaterów Bydgoszczy przy ul. gen. Stanisława Grzmot-Skotnickiego w Bydgoszczy (odsłoniętego 23 września 1985 r.);
Das bei dem Beerdigten gefundene Depot:
Deponierungsplatz:

Lebenslauf:
Erinnerungen:
Burial Geschichte:	Zamordowanych żołnierzy Bydgoskiego Batalionu Obrony Narodowej pochowano pierwotnie w dole śmierci na gliniance w Boryszewie, wykopanym przez Niemców przed egzekucją. Wiosną 1940 r. z inicjatywy sochaczewskiego oddziału PCK rozpoczęto starania o ekshumację ciał. W sierpniu tego samego roku otrzymano zezwolenie okupacyjnych władz niemieckich na przeniesienie zwłok, po czym 8 listopada rozpoczęto ekshumację na oddalony o 2 kilometry cmentarz parafialny w Kozłowie Biskupim. W nowym miejscu pochówku usypano niską ziemną mogiłę i ustawiono biały brzozowy krzyż. W 1946 r. uporządkowano grób i nasadzono kwiaty. W 1956 r. wykonano betonowe obrzeżenie mogiły oraz ustawiono granitowy krzyż i tablicę z inskrypcją o treści: "22-IX-1939 / ZA POLSKĘ WALCZYLIŚMY / ZA POLSKĘ UMIERAMY / CZEŚĆ BOHATEROM ". W 1981 r. na miejscu pochówku rozstrzelanych wystawiono pomnik, w którego płytę wmurowano dwie brązowe tablice z personaliami 50 ofiar według listy opracowanej przez historyka Rajmunda Kuczmę, ówczesnego dyrektora Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy. W 1997 r. monument poddano modernizacji. W 1946 r. upamiętniono również miejsce zbrodni, gdzie ukwiecono dół śmierci oraz wystawiono pomnik w formie zwieńczonego metalowym krzyżem kopca z granitowych głazów, w który wmurowano tablicę z inskrypcją o treści: "MIEJSCE MĘCZEŃSKIEJ ŚMIERCI / 50 POLSKICH NIEZNANYCH ŻOŁNIERZY / ROZSTRZELANYCH PRZEZ HITLEROWCÓW / W DNIU 22 IX 1939 R. / CHWAŁA BOHATEROM - HAŃBA MORDERCOM / Pracownicy Zakładów Boryszewskich". Przy miejscu kaźni w Boryszewie i mogile rozstrzelanych w Kozłowie Biskupim odbywają się coroczne uroczystości z udziałem władz Sochaczewa i Bydgoszczy, rodzin ofiar oraz mieszkańców obu miejscowości, których celem jest oddanie hołdu bohaterskim bydgoskim żołnierzom.
Grabsuche:	Bronisława Gajewska o zamordowaniu męża została poinformowana przez kilkunastu żołnierzy Bydgoskiego Batalionu Obrony Narodowej. Jednocześnie w 1946 r. wniosła w Starostwie Powiatowym w Bydgoszczy podanie o uznanie małżonka za zaginionego bez własnej winy na terenie i w czasie działań wojennych i przyznanie zaopatrzenia po nim (nr sprawy In. 2/628/46). W 1949 r. datę śmierci zamordowanego ustalono urzędowo na 9 maja 1946 r. i zapisano w akcie zgonu sporządzonym w Urzędzie Stanu Cywilnego Bydgoszcz-miasto (nr 917/1949).
Quellen:	Księga pochowanych żołnierzy polskich poległych w II wojnie światowej, t. I, Żołnierze września A-M, kom. red. B. Affek-Bujalska i in., wstęp i red. nauk. E. Pawłowski, Pruszków 1993, s. 206 (dalej: KPŻP). Cmentarz w Kozłowie Biskupim: Bydgoski Batalion Obrony Narodowej, 22-09-1939 r. (rękopis, Urząd Gminy w Nowej Suchej), poz. 9 (dalej: UG Nowa Sucha). Archiwum Państwowe w Bydgoszczy, Urząd Stanu Cywilnego Fordon Miasto, pow. Bydgoszcz [Standesamt Fordon Stadt], seria 2, Akta stanu cywilnego - pierwopisy, podseria 1, Akta urodzeń, sygn. 210, akt nr 125/1904 (dalej: USC Fordon Miasto). Badania genealogiczne (Urszula Borchardt). Księga adresowa miasta Bydgoszczy, rocznik 1936/37, oprac. W. Weber, Bydgoszcz, b.r.w., s. 64, 234 (dalej: KAMB 1936/37). Ogłoszenia władz administracyjnych, "Monitor Polski", R. XXV, 1946, nr 82, s. 4 (dalej: M.P.). Kuczma R., W obronie Ojczyzny. Bydgoski Batalion Obrony Narodowej 1939, Bydgoszcz 2000 (dalej: Kuczma 2000). Komunikat OKŚZpNP w Warszawie w sprawie zgłaszania się krewnych ofiar, w związku ze śledztwem w sprawie rozstrzelania 22 września 1939 r. w Boryszewie 50 jeńców polskich – żołnierzy Bydgoskiego Batalionu Obrony Narodowej przez żołnierzy niemieckich, 5 VI 2015, [w:] Śledztwa, Instytut Pamięci Narodowej, https://ipn.gov.pl/pl/sledztwa/poszukiwani-swiadkowie/24199,Komunikat-OKSZpNP-w-Warszawie-w-sprawie-zglaszania-sie-krewnych-ofiar-w-zwiazku-.html [dostęp: 9 III 2019] (dalej: OKŚZpNP W-wa).
Bemerkungen:
Przypisy:	[1] a) 8 sierpnia 1904 (źródło: USC Fordon Miasto; M.P.; OKŚZpNP W-wa); b) brak danych (źródło: KPŻP; UG Nowa Sucha; KAMB 1936/37; Kuczma 2000); [2] a) strz. (źródło: KPŻP; UG Nowa Sucha; Kuczma 2000); b) st. szer. (źródło: M.P.); c) brak danych (źródło: USC Fordon Miasto; KAMB 1936/37; OKŚZpNP W-wa); [3] a) baon ON "Bydgoszcz" (źródło: UG Nowa Sucha; M.P.; Kuczma 2000, s. 96, 101; OKŚZpNP W-wa); b) "baon ON" (źródło: KPŻP); c) brak danych (źródło: USC Fordon Miasto; KAMB 1936/37);