# VIII 1931 - IX 1932 - w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty w Krakowie (stopień plut. pchor.), następnie w 19 pułku piechoty we Lwowie (zasadnicza służba wojskowa);
# 1935 - na ćwiczeniach żołnierzy rezerwy otrzymał; awansowany na stopień ppor. rez. piech.;
# I 1939 - awansowany na stopień por. rez. piech.;
Odznaczenia:
Wrzesień 1939 - szlak bojowy:
wraz z 19 pp, m.in. w walkach pod Włocławkiem, Kutnem, Sochaczewem, Łodzią, Płockiem i w obronie Modlina; dwukrotnie ranny (pod Płockiem i w Palmirach); od 20 IX - w szpitalu w Modlinie; wzięty do niewoli niemieckiej;
płyta grobowa z imienną inskrypcją epitafijną w Panteonie - Mauzoleum Wyklętych-Niezłomnych na Cmentarzu Wojskowym w Warszawie
Życiorys:
Zygmunt Szymanowski urodził się 15 sierpnia 1910 roku w Motulach w gminie Filipów i powiecie Suwałki jako syn Władysława i Feliksy z Ciszewskich. Po ukończeniu szkoły powszechnej w Motulach kontynuował naukę w szkole średniej w Suwałkach. We wrześniu 1928 roku wyjechał do Lwowa, gdzie w kwietniu 1931 roku zdał maturę. W roku 1934 rozpoczął studia w Akademii Handlu Zagranicznego we Lwowie i na Politechnice Lwowskiej. W czerwcu 1939 r. uzyskał tytuł magistra nauk ekonomiczno-handlowych i absolutorium na Politechnice. Od sierpnia 1931 do września 1932 roku odbywał zasadniczą służbę wojskową, zostając skierowany do Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty w Krakowie, którą ukończył w stopniu plutonowego podchorążego, a następnie przydzielony do 19 pułku piechoty we Lwowie. Podczas ćwiczeń żołnierzy rezerwy w roku 1935 został awansowany na stopień podporucznika rezerwy piechoty, a w styczniu 1939 roku - na stopień porucznika. W kampanii polskiej 1939 roku dowodził II plutonem 2 kompanii ckm w II batalionie 19 pułku piechoty ze składu 5 Dywizji Piechoty, walcząc pod Włocławkiem, Kutnem, Sochaczewem, Łodzią, Płockiem i w obronie Modlina. Dwukrotnie ranny, pod Płockiem i w Palmirach, od 20 września 1939 roku przebywał w szpitalu w Modlinie. Wzięty do niewoli niemieckiej, trafił do obozu jenieckiego w Działdowie, skąd zbiegł do Suwałk, gdzie został ponownie aresztowany. Po kolejnej ucieczce osiadł na Wileńszczyźnie, angażując się w działalność konspiracyjną, prawdopodobnie w strukturach Związku Walki Zbrojnej. W roku 1942 został członkiem Armii Krajowej (pseudonimy "Jezierza", "Lis" i inne), pełniąc funkcję szefa komórki wywiadowczej wywiadu kolejowego na terenie Okręgu Wilno. Aresztowany przez NKWD 20 września 1944 roku i skazany za działalność w AK na 10 lat pozbawienia wolności, uciekł 15 marca 1945 roku. Ukrywał się w Wilnie, skąd 30 kwietnia 1945 roku przedostał się do Suwałk. Od września 1947 roku działał w Ośrodku Mobilizacyjnym Wileńskiego Okręgu AK. Aresztowany ponownie 22 czerwca 1948 roku w Szklarskiej Porębie, został skazany na karę śmierci wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie z 24 stycznia 1950 roku (unieważnionym w roku 1992) i stracony 31 maja 1950 roku.
Wspomnienia / relacje:
Historia pochówku:
Pochowane potajemnie szczątki weterana odnaleziono 27 maja 2013 r. w trakcie prac ekshumacyjnych w kwaterze "Ł" Cmentarza Wojskowego w Warszawie, a następnie zidentyfikowano w ramach projektu "Polska Baza Genetyczna Ofiar Totalitaryzmów" wdrażanego przez Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie i Instytut Pamięci Narodowej - Komisję Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (oficjalne ogłoszenie wyników badań DNA nastąpiło 28 września 2014 r.). Ostatecznie 27 września 2015 r. spoczęły w indywidualnej komorze grobowej w Panteonie - Mauzoleum Wyklętych-Niezłomnych wzniesionym w obrębie tej samej kwatery.
Źródła:
Kryska-Karski T., Piechota polska 1939-1945. Materiały uzupełniające do "Księgi chwały piechoty", wydanej w Warszawie, w 1939 r., z. 2, Londyn 1970, s. 30 (dalej: Kryska-Karski 1970).
Zygmunt Szymanowski, [w:] Odnalezieni, Polska Baza Genetyczna Ofiar Totalitaryzmów, https://www.pbgot.pl/zygmunt-szymanowski [dostęp: 1 III 2018] (dalej: PBGOT).
Ośmiu bohaterów odzyskało nazwiska - Warszawa, 28 września 2014, [w:] Aktualności, Instytut Pamięci Narodowej, https://ipn.gov.pl/pl/aktualnosci/9232,Osmiu-bohaterow-odzyskalo-nazwiska-Warszawa-28-wrzesnia-2014.html [dostęp: 1 III 2018] (dalej: IPN - Aktualności 2014).
Pogrzeb na "Łączce". Bohaterowie godnie pochowani - Warszawa, 27 września 2015, [w:] Aktualności, Instytut Pamięci Narodowej, https://ipn.gov.pl/pl/aktualnosci/9498,Pogrzeb-na-Laczce-Bohaterowie-godnie-pochowani-Warszawa-27-wrzesnia-2015.html [dostęp: 1 III 2018] (dalej: IPN - Aktualności 2015).
Zygmunt Szymanowski, [w:] Odnalezieni, Instytut Pamięci Narodowej. Biuro Poszukiwań i Identyfikacji, https://poszukiwania.ipn.gov.pl/bbp/odnalezieni/507,Zygmunt-Szymanowski.html [dostęp: 1 III 2018] (dalej: IPN, Odnalezieni).
