Cmentarz Powązkowski – symboliczny grób w Alei Zasłużonych
Upamiętniony:
Tak
Forma upamiętnienia:
al. Stanów Zjednoczonych 27 – Szkoła Podstawowa nr 143 im. S. Starzyńskiego - stoi tu pomnik przeniesiony z Ogrodu Saskiego
pl. Bankowy – pomnik Prezydenta, pochylającego się nad mapą Warszawy
Życiorys:
Ur. 19 VIII 1893 w Warszawie. Syn Alfonsa - Karola i Stefanii -Jadwigi z Lipskich. Dzieciństwo spędził w Łowiczu, gdzie od 1904 uczęszczał do szkoły realnej. Brał udział w 1905 w strajku szkolnym, po czym w I 1906 przeszedł do tamtejszej szkoły polskiej, a następnie uczęszczał do szkoły handlowej. W Łowiczu wstępuje do Związku młodzieży Postępowej, potem Zw. Młodzieży Postępowo-Niepodległościowej „Filarecka”. Od 1907 naukę kontynuował w prywatnym gimnazjum im. E. Konopczyńskiego w Warszawie, a od 1911 uczył się w gimnazjum M. Kreczmara, a następnie studiował na Wyższych Kursach Handlowych im. A. Zielińskiego, które ukończył w 1914. W latach 1910-1911 był trzykrotnie aresztowany przez władze rosyjskie za działalność niepodległościową. Od 1912 był członkiem ZWC i ZS w Warszawie. W latach 1913-1914 należał do centralnego komitetu „Filarecji” w Królestwie Polskim. Po wybuchu 1 VIII 1914 wyjechał do Łodzi, gdzie uczestniczył w pracach PON w Królestwie Polskim, a następnie w Krakowie. 22 VIII 1914 wstępuje do Legionów Polskich. Służył w ekspozyturze oddziału wywiadowczego. Od 1 I 1915 podjął służbę w Departamencie Wojskowym NKN. Był do 7 VII 1915 jego emisariuszem na pow. wieluński, potem referentem w Piotrkowie Tryb. 15 VII 1915 mianowany sierż. Od IX 1915 oficer placu i komendant werbunkowy na pow. pińczowski. Mianowany 08 X 1915 chor.. Latem 1916 podał się do dymisji i wyjechał na front. Przydzielony do II baonu 5 pp Leg. Jako dowódca plutonu uczestniczył w ostatnich walkach nad Stachodem i pod Sitowiczami. Wraz z 5 pp Leg. wycofany z frontu do Baranowicz, potem w XI 1916 przewieziony koleją do Pułtuska. Następnie przydzielony na kurs wyszkolenia nr 5. W IV 1917 mianowany ppor. Podczas kryzysu legionowego w 16 VII 1917 został zwolniony z Legionów, po czym internowany przez Niemców w Beniaminowie. Zwolniony z obozu 1 III 1918 podejmuje pracę w Towarzystwie Przemysłowców i jednocześnie działa w POW. Od 07 XI 1918 służy w Wojsku Polskim. Początkowo był referentem w DOGen. Lublin, a od 28 XI 1918 adiutantem OW w Chełmie. Następnie w stopniu ppor. sł. st. piech. adiutant w 35 pp. Uczestniczył w walkach na froncie ukraińskim. Przeniesiony w I 1919 do adiutantury Naczelnego Dowództwa, ukończył w okresie od 20 III – 21 IV 1919 kurs adiutantów sztabowych w Warszawie. W 1919 mianowany por. sł. st. Następnie pełnił służbę w sekcji spraw wschodu Oddziału II Sztabu Generalnego, a po jej reorganizacji był zastępcą szefa wydziału wschodniego Oddziału II. Jesienią 1919 został oficerem 10 pap. Od 16 XI 1919 do 8 XII 1919 był wysłannikiem Naczelnego Dowództwa WP do Naczelnego dowództwa Wojsk Ukraińskich. W XII 1919 chory na tyfus leczył się w Warszawie. Od V 1920 służył w 3 baterii 10 pap. Od VII 1920 pełni funkcję szefa oddz. II sztabu 12 DP, potem GO gen. S. Hallera, a od 18 IX 1920 szef oddz. III sztabu 9 DP. 14 X 1920 awansowany do stopnia kpt. sł. st. z starszeństwem od 1 IV 1920. Następnie od 11 XII 1920 do 15 I 1921 szef sztabu 9 DP. Funkcje szefa sztabu 9 DP pełnił także w okresach od 7 II – 6 III 1921 i od 7 IV do 20 IV 1921. Z dniem 05 V 1921 objął funkcję referenta w sekcji informacyjnej Oddz. II Sztabu Generalnego WP. Z dniem 15 VII 1921 przeniesiony do rezerwy. Zweryfikowany przez MSWojsk. w stopniu kpt. sł. st. piech. z starszeństwem od 1 VI 1919.
Po przejściu do rezerwy był w latach 1921-1924 sekretarzem polskiej delegacji w Komisji Mieszanej Ewakuacyjnej w Moskwie, a w X 1922 jej członkiem. Po powrocie do kraju w 1924 podjął pracę urzędniczą w komitecie ekonomicznym ministrów w Ministerstwie Skarbu. Po konflikcie z ministrem J. Zdziechowskim 1 III 1926 został zwolniony ze stanowiska. Po przewrocie majowym 1926 powołano go na urzędnika do szczególnych zleceń przy ministrze K. Bartlu, potem od 2 X1926- IX 1929 dyrektor Departamentu Ogólnego w Ministerstwie Skarbu. Od IX 1929 do XII 1932 wiceminister skarbu, a następnie w latach 1932-1934 wiceprezes Banku Gospodarstwa Krajowego. Od 1931 wykładał w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie. W 1930 wybrany z listy BBWR na posła do sejmu. Wobec objęcia funkcji wiceprezesa banku złożył mandat. We IX 1933 został komisarzem generalnym Pożyczki Narodowej. 02 VIII 1934 zostaje mianowany komisarycznym prezydentem m. st. Warszawy. Wiosną 1939 demokratycznie wybrana Rada Miejska przeprowadziła głosowanie w sprawie wyboru prezydenta miasta. Nie uzyskał wówczas wymaganej przez ustawę liczby głosów radnych, zatwierdzony na stanowisko prezydenta miasta przez ministra spraw wewnętrznych. Na stanowisku położył wielkie zasługi dla rozwoju Warszawy. W 1938 wybrany na senatora z m. st. Warszawy, gdzie należał do koła OZN. Awansowany do stopnia mjr rez. piech. 19 III 1939. Był inicjatorem planów rozwoju Warszawy, oraz autorem wielu prac z zakresu ekonomii. Społecznie pracował jako wiceprezes Towarzystwa Ekonomistów, prezes rady grodzkiej BBWR Warszawa – Śródmieście.
Zmobilizowany do WP w 1939 otrzymał przydział do sztabu Naczelnego Wodza. W wojnie obronnej we wrześniu 1939 po odmówieniu rozkazu ewakuacji ze stolicy, sprawował od 08 -27 IX 1939 funkcję komisarza cywilnego przy Dowództwie Obrony Warszawy. Znakomity organizator, podtrzymywał ducha oporu ludności przemówieniami radiowymi. Po kapitulacji Warszawy 28 IX 1939 był współtwórcą struktury administracji podziemnej. Aresztowany przez Niemców 27 X 1939, był więziony kolejno przy ul. Rakowieckiej, na Pawiaku, w Warszawie, a 24 XII 1939 wywieziony do Niemiec i więziony w więzieniu Moabit w Berlinie, a następnie w obozie koncentracyjnym w Dachau, gdzie prawdopodobnie został zamordowany 17 X 1943. Wg innej wersji zginął 19 III 1944 w kopalni soli potasowej w Baelberge w Niemczech.
Jego symboliczny grób znajduje się na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. W Łowiczu jego imieniem nazwano osiedle mieszkaniowe i ulicę. Na domu przy ul. Zduńskiej, gdzie mieszkał umieszczono tablicę pamiątkową. W Warszawie znajdują się jego dwa pomniki oraz jego imię nosi ulica i rondo. Jest też patronem 10 Warszawskiego Pułku samochodowego. Nakręcono o nim 3 filmy.
Odznaczony: VM kl. 5, Polonia Restituta kl. 2, KN,Krzyżem Walecznych 3x, pośmiertnie otrzymał Krzyż Niepodległości z mieczami Polski Walczącej, a w PRL Krzyżem Grunwaldu kl. 1 /9 IX 1946/
Był dwukrotnie żonaty: od 1914 z Józefą Wróblewską, a od 1922 z Pauliną z Chrzanowskich Tylicką. Dzieci nie posiadał.
(informację nadesłał P. Tadeusz Łaszczewski)
http://www.stankiewicze.com/index.php?kat=30&sub=307
Wspomnienia / relacje:
Historia pochówku:
Źródła:
Jurga T., Obrona Polski 1939, Warszawa 1990, s. 824 (dalej: Jurga).
„ Chciałem, by Warszawa była wielka. Wierzyłem, że wielka będzie. Ja i moi współpracownicy kreśliliśmy plany, robiliśmy szkice wielkiej Warszawy przyszłości. I Warszawa jest wielka. Prędzej to nastąpiło, niż przypuszczaliśmy. Nie za lat pięćdziesiąt, nie za sto, lecz dziś widzę wielką Warszawę. Gdy teraz do was mówię, widzę ją przez okna w całej wielkości i chwale, otoczoną kłębami dymu, rozczerwienioną płomieniami ognia, wspaniałą, niezniszczalną, wielka, walczącą Warszawę. I choć tam, gdzie miały być wspaniałe sierocińce - gruzy leżą, choć tam, gdzie miały być parki - dziś są barykady gęsto trupami pokryte, choć płoną nasze biblioteki, choć palą się szpitale - nie za lat pięćdziesiąt, nie za sto, lecz dziś Warszawa broniąca honoru Polski jest u szczytu swej wielkości i sławy”.
http://www.um.warszawa.pl/o-warszawie/kompendium-wiedzy/stefan-starzynski?page=0,3
Ostatnie zmiany: 2011-12-30 10:55:53 przez BlazejK |
Jeżeli chcesz uzupełnić lub zmienić dane wciśnij -
