Karta poległego

Rodzeństwo:
Stan cywilny:
Małżonek:
Dzieci:
Ostatni adres:

Narodowość:
Wykształcenie:
Zawód:

Wyznanie:	rzymskokatolickie
Tytuł naukowy:
Stanowisko:

Stosunek do służby wojskowej:	żołnierz, zawodowa służba wojskowa

Numer ewidencyjny:
Powiatowa Komenda Uzupełnień (PKU):
Rejonowa Komenda Uzupełnień (RKU):
Związek operacyjny:	Armia Poznań

Rodzaj broni lub służby:	Piechota
Stopień:	mjr
Przydział na 1 września 1939:	26 DP
Jednostka:	10 pp

Funkcja na 1 września 1939:	dowódca III batalionu
Przydział po 1 września 1939:	10 pp
Funkcja po 1 września 1939:	dowódca III batalionu

Przebieg służby wojskowej:	Uczestnik I wojny światowej. Od XI 1918 r. w Wojsku Polskim. W latach 1919-1920 brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Po wojnie zweryfikowany w stopniu por. sł. st. piech. ze starszeństwem od 1 VI 1919 r. Służył w 5 psk w Przemyślu, gdzie pełnił różne funkcje. 1 I 1931 r. awansowany do stopnia kpt. sł. st. Od 1931 r. był oficerem w gabinecie Prezydenta Rzeczypospolitej. Po ukończeniu kursu dla dowódców batalionu w Centrum Wyszkolenia Piechoty przeniesiony do 10 pp w Łowiczu. 19 III 1938 r. awansowany do stopnia mjr. sł. st. W latach 1938-1939 dowódca stacjonującego w Skierniewicach III baonu 10 pp z Łowicza.
Odznaczenia:	SKZ
Wrzesień 1939 - szlak bojowy:	W wojnie obronnej 1939 dowodził III baonem 10 pp w składzie 26 DP. Brał udział w walkach z Niemcami na szlaku bojowym pułku od Wielkopolski. Uczestnik bitwy nad Bzurą.

Data śmierci:	16 wrzesień 1939
Miejsce śmierci:	Dębsk Nowy (Nowy Dębsk, Dębsk - Kasa, Kaszurek), gm. Kozłów Biskupi, pow. Sochaczew
Przyczyna śmierci:	poległy
Okoliczności śmierci:	Naoczni świadkowie z tamtych dni, żołnierze i podkomendni majora Zygmunta Roszkowskiego, tak opisują zdarzenie z 16 września 1939 roku: „- Tam nas wyginęło dość dużo, padaliśmy jak muchy na polu. Jak nas liczyła kompania 160-ciu chłopa to na wieczór spotkało nas się tylko 17-stu. Tak było strasznie tutaj, że drzwi w chacie, w której my byliśmy to się stale otwierały od tego cugu. - Dowódca wtedy zginął - ten Roszkowski. Dowodził na koniu, proszę pana. - On naprawdę był bardzo spokojny i z niczym się nie liczył, że tam artyleria grzmociło! To jego wcale ni ruszało i mówił: - Nie trzeba się bać! - Najpierw został ranny, trafiony. Sanitariusze polecieli i adiutant po niego, w tym momencie drugi pocisk artyleryjski nadleciał, i wszyscy tam zginęli. I ten adiutant, porucznik Pelesiak, pamiętam, i ci sanitariusze wszyscy, którzy polecieli po niego. Tak się skończyło jego dowodzenie…” (Archiwum PR).
Pierwotne miejsce spoczynku #1:	Dębsk Nowy, mogiła zbiorowa
Data ekshumacji:
Pierwotne miejsce spoczynku #2:	-
Data ekshumacji:	-
Pierwotne miejsce spoczynku #3:	-
Data ekshumacji:	-
Obecne miejsce spoczynku:	Świerczyn, gm. Topólka, pow. radziejowski, cmentarz parafialny, mogiła indywidualna
Lokalizacja grobu:
Upamiętniony:	Tak
Forma upamiętnienia:	1) Tablica pamiątkowa na grobie na cm. parafialnym w Świerczynie; 2) Krzyż z inskrypcją na symbolicznym grobie na Cmentarzu Wojskowym przy ul. Powązkowskiej w Warszawie (kwatera B 10, rząd 6, grób 28).
Przedmioty znalezione przy pochowanym:
Miejsce przechowywania ww. przedmiotów:

Życiorys:
Wspomnienia / relacje:
Historia pochówku:	Nazajutrz po śmierci mjr Zygmunt Roszkowski wraz z przeszło setką innych żołnierzy poległych na polach Dębska Nowego i Kozłowa Szlacheckiego Nowego A został podniesiony z pola bitwy i złożony w zbiorowej mogile w pierwszej z miejscowości. Organizacją pochówku poległych zajęli się mieszkańcy wspomnianych wsi ówczesnej gm. Kozłów Biskupi (obecnie gm. Nowa Sucha), Jan Wojda z Dębska Nowego i Kazimierz Kapusta z Kozłowa Szlacheckiego Nowego A. Teren pod mogiłę udostępnił Aleksander Sieradzki z Dębska Nowego. Zwłoki żołnierzy układano w zbiorowej mogile w sposób uporządkowany, według imiennego spisu sporządzonego przez Jana Wojdę, który tożsamość poległych ustalał na podstawie znalezionych przy nich nieśmiertelników i dokumentów. Zarówno listy poległych, jak i przedmioty, dokumenty oraz pieniądze znalezione przy poleglych Jan Wojda przekazał później do oddziałów terenowych Polskiego Czerwonego Krzyża w Łowiczu i Sochaczewie. Granice mogiły oznaczono żołnierskimi hełmami. Na przełomie 1939 i 1940 roku do Dębska Nowego przybywali liczni przedstawiciele rodzin poległych, którzy ekshumowali swych bliskich na cmentarze parafialne w rodzinnych miejscowościach. Takich indywidualnych ekshumacji, odbywających się często w tajemnicy przed władzami okupacyjnymi, było według zapisków Jana Wojdy 27. Mimo skrupulatnego odnotowania tego faktu w opracowanej ewidencji pochowanych, większość z ekshumowanych podczas okupacji, wśród nich również mjr Zygmunt Roszkowski, wskutek błędu znalazło się (i znajduje się do dziś) wśród upamiętnionych na Cmentarzu Wojskowym w Warszawie, dokąd w dniach 13-15 lutego 1952 roku decyzją administracyjną przeniesiono zwłoki pozostałych żołnierzy złożonych pierwotnie w mogile zbiorowej w Dębsku Nowym. Bliższe okoliczności ekshumacji mjr. Zygmunta Roszkowskiego przez rodzinę oraz historia jego pochówku na cmentarzu parafialnym w Oporowie pozostają nieznane. W 2008 roku władze gminy Topólka w porozumieniu z Wojewodą Kujawsko-Pomorskim przeprowadziły prace modernizacyjne obecnego miejsca pochówku oficera.
Poszukiwania mogiły:
Źródła:	Księga pochowanych żołnierzy polskich poległych w II wojnie światowej (dalej: KPŻP), t. I, Żołnierze września N-Z, kom. red. B. Affek-Bujalska i in., wstęp i red. nauk. E. Pawłowski, Pruszków 1993, s. 123. Muzeum Czynu Zbrojnego w Lipcach Reymontowskich, Jan Wojda, Lista Poległych Ś. P. Żołnierzy Polskich poległych i pochowanych na polach wsi Dębsk-Nowy gminy Kozłów Biskupi pow. sochaczewskiego poległych w dniu 16 września 1939 roku, [1939] (rękopis), poz. 1 (dalej: Wojda I). Archiwum rodzinne Lucjana Wojdy, Jan Wojda, Lista Poległych Żołnierzy Polskich poległych na polach wsi Dębska Nowego, [po 1952] (rękopis), poz. 1 (dalej: Wojda II). Biuro Informacji i Poszukiwań PCK (dalej: B.Inf.), sygn. 6062, Polski Czerwony Krzyż - Pełnomocnik na Oddział w Łowiczu, Spisy poległych z r. 1939 obejmujące część powiatu sochaczewskiego oraz trasę: Kutno - Łowicz, [1946] (maszynopis), s. 158-159. Kronika bitwy 26 Dywizji Piechoty armii "Pomorze" w bitwie nad Bzurą od 12 do 16 IX 1939, http://bitwanadbzura.republika.pl [dostęp: 05. 12. 2010.]. Kukuła P. A., Piechurzy kutnowskiego pułku, Łódź 1977, s. 259, poz. 86. Bauer P., Polak B., Armia Poznań w wojnie obronnej 1939, Poznań 1982, s. 484. Głowacki L., Obrona Warszawy i Modlina na tle kampanii wrześniowej 1939, Warszawa 1985, s. 382-383. Pamięć o bohaterach, "Powiatowe ABC", R. VIII, 2008, Nr 9 (86), s. 5, http://www.radziejow.pl/aktualizacja/data/pliki/2909_ABC_wrzesien_2008.pdf [dostęp: 05. 12. 2010.]. Archiwum POLSKIEGO RADIA (dalej: Archiwum PR), Studio Reportażu i Dokumentu, Polskie Radio, Program 1, 09. 09. 2009., Alicja Maciejowskia i Bronisław Sałuda, "Nad Bzurą roku pamiętnego" (audycja dokumentalna nagrana w 1979 r.), cz. I: http://www2.polskieradio.pl/reportaz/reportaz.asp?id=5032, cz. II: http://www2.polskieradio.pl/reportaz/reportaz.asp?id=5033. Roczniki oficerskie 1924, 1928, 1932. Rybka R., Stepan K., Rocznik oficerski 1939, Kraków 2006.
Uwagi:	1) KPŻP / Głowacki 1985 - miejsce śmierci błędnie: Gągolin Płn. / Gągolin; zweryfikowano na podstawie Wojda I, Wojda II i B.Inf., sygn. 6062; miejscowość Gągolin Płn / Gągolin była położona już na terenie gm. Kompina, pow. Łowicz, w mogile zbiorowej w Dębsku Nowym składano natomiast tylko ciała poległych zebrane z pola bitwy w zachodniej części gm. Kozłów Biskupi, pow. Sochaczew; 2) KPŻP i Głowacki 1985 - obecne miejsce spoczynku błędnie: Warszawa, ul. Powązkowska, Cmentarz Wojskowy; zweryfikowano na podstawie Wojda I, Wojda II i B.Inf., sygn. 6062, według których ciało z pierwotnego miejsca pochówku zostało podczas okupacji zabrane przez rodzinę;