"Virtuti Militari" kl. 5 (nr 1857), "Virtuti Militari" kl. 4 (nr 00131; pośmiertnie), Krzyż Niepodległości, Krzyż Walecznych, Złoty Krzyż Zasługi, Srebny Krzyż Zasługi
Zginął podczas próby przebicia się do oblężonej Warszawy. Jak relacjonuje kpt. Adam Soja, lekarz 11 dywizjonu artylerii konnej: "Natarcie nasze (…) rozpoczęło się wnet po wyjściu z Puszczy Kampinoskiej, jakieś 2 wsi już wcześniej przed Łomiankami i doszło do ostatniej linii niemieckiej przy końcu Łomianek. Następna wieś, to był Buraków i przedmieście Warszawy, jak nas informowano. I tu na ostatniej linii oporu niemieckiego utknęło nasze natarcie. Wówczas mjr Leszek Lubicz-Nycz szybko zorientował się w sytuacji i widział tylko jedną możliwość wydostania się z tego kotła przez przesmyknięcie się pod wałem wiślanym do lasu Burakowa. Wówczas mjr Nycz podjechał konno pod wał wiślany, gdzie ja znajdowałem się z rannymi, opowiedział mi o sytuacji i powiada: 'jedyna możliwość przedarcia się jest pod wałem wiślanym do lasu Burakowa, tutaj mamy osłonę z drzew i zarośli. Wolnej i gołej przestrzeni, zupełnie nie osłoniętej, mamy około 150 m – uda się to dobrze, a nie, to trudno' i prosto zaraz pojechał pierwszy, za nim kilku konnych, którzy byli blisko koni, a na ostatku prawie, bo dopiero doleciałem do konia, wsiadłem ja i puściłem się za nimi. Za mną też jeszcze kilku jechało, ale nikt nie dojechał. Jechaliśmy pod wałem wiślanym z Łomianek do lasu Burakowa. Przestrzeń – jakie 150 m – była równa jak stół i zupełnie pusta, bez choćby jednego drzewka, bez żadnego szuwaru tak, iż z Łomianek Górnych, skąd prażyli do nas Niemcy z kilku karabinów maszynowych, przedstawialiśmy cel wymarzony. Ja w końcu, patrzę, a dopędzam majora, reszta wszystko leży na ziemi, tak konie, jak i ludzie, albo stoją jakby urzeczeni, bez ruchu. Koń majora widocznie ranny, bo niby leci, a nic mu nie ubywa drogi, wreszcie tak koń jak i major padają. Mój koń przeskakuje przez trupy [...]" (cyt. za: Nycz 1979).
kwatera: A 10, rząd: I, grób: 26 (Cmentarz Wojskowy...) lub 32 (Głowacki 1985, s. 381) - mogiła pierwotnie indywidualna; w 1981 r. złożono w niej również ciało zmarłego brata Leszka, Bronisława Lubicz-Nycza
Upamiętniony:
Tak
Forma upamiętnienia:
1) Tablica epitafijna mogiły na Cmentarzu Wojskowym w Warszawie, ul. Powązkowska; 2) Tablica pamiątkowa wmurowana w ścianę budynku Integracyjnego Centrum Dydaktyczno Sportowego w Łomiankach;
Przedmioty znalezione przy pochowanym:
Miejsce przechowywania ww. przedmiotów:
Życiorys:
Leszek Lubicz-Nycz urodził się 20 sierpnia 1899 r. w Brzesku jako syn Henryka i Konstancji zd. Junosza-Borkowskiej. W związku z pracą ojca jako lekarza na terenie zachodniej Małopolski rodzina często zmieniała miejsce zamieszkania. Leszek naukę rozpoczął w gimnazjum w Bochni, by kontynuować ją w tzw. II gimnazjum w Nowym Sączu. 14 lutego 1916 r., przerywając kształcenie, wstąpił ochotniczo do Legionów Polskich, służąc w 6 pułku piechoty, a następnie od 24 listopada 1916 do 29 września 1917 r. – w 1 pułku artylerii. Zwolniony z Legionów Polskich, powrócił do Nowego Sącza, gdzie w 1917 r. w macierzystym gimnazjum zdał maturę.
Od 13 listopada 1918 r. był żołnierzem Wojska Polskiego, w którym od 1 lutego 1919 do 1 lutego 1921 r. służył w 1 pułku artylerii górskiej. 1 września 1919 r. został mianowany podchorążym artylerii. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej 1919-1920 r. 6 sierpnia 1920 r. w okolicach miejscowości Małaszewice Wielkie nad Bugiem kierował skutecznym ogniem swego plutonu, zmuszając oddziały bolszewickie do wycofania się. Za bojową podstawę odznaczono go orderem Virtuti Militari kl. 5. Od 1 marca do 1 grudnia 1921 r. odbywał szkolenie w Szkole Podchorążych Artylerii w Poznaniu. 1 kwietnia 1922 r. otrzymał awans na stopień podporucznika służby stałej artylerii z przydziałem do 1 pułku artylerii polowej w Wilnie, w którym służył do marca 1928 r. Zweryfikowany przez Ministerstwo Spraw Wojskowych w stopniu porucznika służby stałej artylerii ze starszeństwem z dniem 1 listopada 1920 r. W 1928 został oddelegowany na kursy wychowania fizycznego i szermierki do Centralnej Szkoły Wychowania Fizycznego w Poznaniu. Wkrótce potem został instruktorem szermierki w Centralnej Wojskowej Szkole Gimnastyki i Sportów w Poznaniu, a po jej likwidacji pracował jako jeden z pierwszych instruktorów Centralnego Instytutu Wychowania Fizycznego w Warszawie. 1 stycznia 1930 r. uzyskał awans na stopień kapitana służby stałej artylerii. W 1933 r. otrzymał przeniesienie na stanowisko dowódcy 1 baterii 14 pułku artylerii lekkiej w Poznaniu. 19 marca 1937 r. został awansowany na stopień majora służby stałej artylerii, a następnie otrzymał dowództwo II dywizjonu 14 pal.
Był czynnym sportowcem, uprawiając szermierkę. W 1929 r. zdobył mistrzostwo Armii, a w 1931 r. - mistrzostwo Polski w szabli. Był członkiem narodowej reprezentacji szablistów, która zdobywała brązowe medale Mistrzostw Europy w Leodium (Liége) w 1930 r. oraz w Warszawie w 1934 r. Ukoronowaniem jego kariery było wywalczenie w 1932 r. wraz z drużyną narodową brązowego medalu Igrzysk Olimpijskich w Los Angeles. Od 1934 r. ograniczył swój udział w zawodach szermierczych a zwiększył zainteresowanie narciarstwem. Urządzał kursy narciarskie dla młodszych oficerów w Dolinie Chochołowskiej w Tatrach, a sam wziął nawet udział w mistrzostwach narciarskich Związku Wojskowych Klubów Sportowych, zajmując drugie miejsce w biegu zjazdowym w grupie starszych oraz pierwszą nagrodę w slalomie. Zdobyte doświadczenia posłużyły mu do opracowania instrukcji do szkolenia narciarskiego w wojsku i do wydania podręcznika pt. "Wytyczne nauczania i zasady jazdy na nartach".
Podczas kampanii wrześniowej 1939 r. dowodził 2 dyonem 14 pal w składzie 14 Dywizji Piechoty Armii „Poznań”. Uczestniczył m.in. w bitwie nad Bzurą, potem w walkach odwrotowych na przedpolach Warszawy. Poległ 22 września w trakcie próby przebicia się do oblężonej stolicy.
Wspomnienia / relacje:
Gen. Jerzy Kirchmayer, w czasie kampanii wrześniowej 1939 r. mjr dypl. i zastępca szefa oddziału operacyjnego sztabu Armii "Pomorze" (fragment wspomnień dotyczący wspólnego szkolenia w Szkole Podchorążych Artylerii w Poznaniu, służby w Wojsku Polskim w okresie międzywojennym oraz bitwy nad Bzurą we wrześniu 1939 r.): "Nycz – późniejszy słynny szablista i sportowiec – był ogniomistrzem, szefem naszej grupy. Polubiliśmy się bardzo. Uczył się doskonale i wyróżniał na wszystkich ćwiczeniach w terenie opanowaniem graniczącym z angielską flegmą, a jednocześnie szybką orientacją i doskonałą sprawnością fizyczną. Był bardzo ambitny i nie dał sobie wydrzeć stanowiska prymusa w szkole, chociaż zdolności miał raczej średnie. Nadrabiał to pracowitością. U przełożonych cieszył się dużym autorytetem jako kawaler Virtuti Militari, Krzyża Walecznych – no i legionista. Z Nyczem spotykałem się później dość często, zwłaszcza w Wilnie. Służył wtedy w 1 pułku artylerii lekkiej, kochał się w jakiejś bardzo pięknej mężatce, z którą niemiłosiernie afiszował się na trzeciego we wszystkich lokalach. Ostatni raz spotkaliśmy się w Iłowie w nocy z 17 na 18 IX 1939 r. Był wówczas majorem i dowódcą dywizjonu w 14 pułku artylerii lekkiej. Zastał mnie przy rozplątywaniu wściekłego zatoru na skrzyżowaniu dróg. Był sam lub może tylko z kilkoma żołnierzami. W każdym razie nie miał już swego dywizjonu. Postał trochę ze mną i pomógł mi. Uścisnęliśmy sobie dłonie – po raz ostatni, bo parę dni później poległ pod Łomiankami, przebijając się do Warszawy" (Kirchmayer 1987).
Pchor. Jan Urbaniak, oficer ogniowy 4 baterii 14 pal (fragment relacji spisanej w 1969 r. dotyczący zdobycia Piątku): "Wielkie wrażenie zrobił na mnie major Nycz – ludzki, męski, mężny. Do końca działań był z naszymi bohaterami, ja go już jednak więcej nie widziałem. Tydzień później już nie żył" (Urbaniak 1989).
Historia pochówku:
Poszukiwania mogiły:
Źródła:
Księga pochowanych żołnierzy polskich poległych w II wojnie światowej, t. I, Żołnierze września A-M, kom. red. B. Affek-Bujalska i in., wstęp i red. nauk. E. Pawłowski, Pruszków 1993, s. 421 (dalej: KPŻP).
Kryska-Karski T., Straty Korpusu Oficerskiego 1939-1945, Londyn 1996, s. 240 (dalej: Kryska-Karski 1996).
Odrowąż-Zawadzki Z. L. S., Dzieje 14. Dywizji Piechoty (Poznańskiej), Gdańsk 2003, s. 72 (dalej: Odrowąż-Zawadzki 2003).
Głowacki L., 17 Wielkopolska Dywizja Piechoty w kampanii 1939 roku, Lublin 1969, s. 116 (dalej: Głowacki 1969).
Głowacki L., Obrona Warszawy i Modlina na tle kampanii wrześniowej 1939, wyd. V popr. i uzup., Warszawa 1985, s. 248, 381 (dalej: Głowacki 1985).
Kirchmayer J., Pamiętniki, wyd. IV, Warszawa 1987, s. 26 (dalej: Kirchmayer 1987).
Urbaniak J., Innej drogi nie było, [w:] Wrześniowe dni klęski, dni chwały, red. E. Makowski, Poznań 1989, s. 383-384 (dalej: Urbaniak 1989).
Nycz B. L., Ostatni start olimpijczyka, „Stolica”, R. XXXIV, 1979, Nr 39 (1658), s. 15-16 (dalej: Nycz 1979).
Łuczak M., Szermierka w Polsce w latach 1945-1989, [Akademia Wychowania Fizycznego im. Eugeniusza Piaseckiego w Poznaniu, Monografia nr 348], Poznań 2002, s. 27, 38, 39, 42, fot. 7, 15.
Cmentarz Wojskowy Powązki dawny Wojskowy w Warszawie, red. J. J. Malczewski, Warszawa 1989, s. 133 (dalej: Cmentarz Wojskowy…).
[1] pośmiertnie awansowany na ppłk. sł. st. art. (źródło: Kryska-Karski 1996) [2] a) Warszawa na Burakowie (źródło: KPŻP); b) Buraków (źródło: Kryska-Karski 1996; Odrowąż-Zawadzki 2003); c) Łomianki Dolne (źródło: Głowacki 1985, s. 381; Stankiewicze.com); d) pod Łomiankami (źródło: Kirchmayer 1987); [3] Warszawa, ul. Powązkowska, Cmentarz Wojskowy, mogiła indywidualna (źródło: KPŻP)
Ostatnie zmiany: 2012-09-22 19:47:39 przez redakcja |
Jeżeli chcesz uzupełnić lub zmienić dane wciśnij -
