Awanse:
podporucznik – 1906
porucznik – 1911
kapitan – 1915
major – 1919
podpułkownik – 1920
pułkownik – 1922
generał brygady – 1927
generał dywizji – 1939
Odznaczenia:
Złoty i Srebrny Krzyż Orderu Wojennego Virtuti Militari, Krzyż Walecznych (trzykrotnie), Order Polonia Restituta kl. III, Złoty Krzyż Zasługi oraz
Oficer Legii Honorowej
Krzyż Komandorski Orderu Gwiazdy Rumunii
Krzyż Komandorski Orderu Korony (Belgia)
Krzyż Wolności II klasy (Estonia)
Order Krzyża z Orłem II klasy (1932, Estonia)
Order Zabójcy Niedźwiedzia III klasy (Łotwa)
Złoty Wawrzyn Akademicki Polskiej Akademii Literatury
Wrzesień 1939 - szlak bojowy:
Przeszedł cały szlak wojenny jako dowódca Armii "Poznań". Był twórcą i realizatorem zwrotu zaczepnego zwanego bitwą nad Bzurą, podczas którego dowodził połączonymi Armiami "Poznań" i "Pomorze". Po przebiciu się z resztkami wojsk 22 września do Warszawy, został na krótko zastępcą gen. dyw. Juliusza Rómmla, dowódcy Armii "Warszawa". Następnie z jego upoważnienia prowadził rozmowy kapitulacyjne z dowódcą niemieckiej 8. Armii gen. Johannesem Blaskowitzem i 28 września podpisał akt kapitulacji stolicy.
grób indywidualny, Aleja Zasłużonych, Cmentarz Wojskowy na Powązkach
Życiorys:
Ur. 15 IV 1886 w Krakowie, syn Tomasza /kpt. armii austriackiej/ i Ludwiki z d. Szula. Od 1896-1900 uczył się w wojskowej szkole w Fischau, potem od 1900-1903 w wyższej szkole realnej w Hranicach. Maturę zdał w 1903 w Państwowym Gimnazjum Realnym we Wiedniu. W latach 1903-1906 studiuje na wydziale saperskim Wojskowej Akademii Technicznej. Mianowany w 1906 ppor. sap. W latach 1906-1910 pełni służbę w 9 batalionie saperów w Krakowie, potem od 1910 do 1913 studiuje w Akademii Sztabu Generalnego w Wiedniu. W 1911 awansowany do stopnia por. sap. w latach 1913-1914 służył w dowództwie twierdzy Sarajewo, a następnie jako oficer sztabu 2 Brygady Art. Górskiej walczy na froncie serbskim. Od 15 III 1915 oficer łącznikowy w sztabie niemieckiego XXIV Korpusu walczącego w Karpatach. Awansowany w 1915 do stopnia kpt. SG sap. W VI 1915 skierowany na front włoski, gdzie pełnił funkcje szefa sztabu inspektoratu fortyfikacji w dowództwie grupy w Tyrolu, a w II mianowany szefem sztabu wojsk technicznych Grupy Armii na froncie włoskim. Od 1 VIII 1916 szef sztabu inspekcji fortyfikacji w dowództwie wojsk austriackich. Od IX 1916 oficer łącznikowy przy dowództwie niemieckiej 9 Armii na froncie rumuńskim. Od IV 1917 ponownie na froncie rosyjskim był I oficerem, potem z-cą szefa sztabu w ekspozyturze 4 Armii przy dowództwie niemieckiej GO na Wołyniu. Od III 1918 szef sztabu bazy austriackiej w mieście Braiła nad Dunajem. Po upadku monarchii wyjechał do Krakowa, gdzie od 28 X 1918 rozpoczął pracę w Wydziale Wojskowym Polskiej Komisji Likwidacyjnej. Następnie w WP od 29 XI 1918 w Oddziale I , potem od XII 1918 X 1919 w Oddziale III Sztabu Generalnego, potem od X 1919 do IV 1920 szef sztabu 1 DP Leg., a następnie Grupy Operacyjnej gen. E. Rydza-Śmigłego. Awansowany w XII 1919 do stopnia mjr. W IV 1920 jako szef sztabu 3 Armii uczestniczył w wyprawie wojsk polskich na Kijów. Podczas odwrotu w VI 1920 pełnił funkcję szefa sztabu Frontu Płd-Wsch. Podczas bitwy warszawskiej w VIII 1920 był szefem sztabu Frontu Środkowego, potem szefem sztabu 2 armii. Awansowany 1 IX 1920 do stopnia ppłk SG. Po wojnie od I do V 1921 był wykładowcą taktyki ogólnej w Wyższej Szkole Sztabu Generalnego, potem od V 1920 do 23 XII 1926 szef sekcji planów, następnie szef III Oddziału Biura Ścisłej Rady Wojennej. Awansowany do stopnia płk SG w V 1922 z starszeństwem od 1 VI 1919. Równocześnie od 3 XII 1924 II z-ca szefa Sztabu Generalnego. W II 1926 mianowany z-cą szefa Sztabu Generalnego. Z dniem 1 I 1927 mianowany gen. bryg. Od XI 1928 do IX 1939 k-dt MSWoj. W Warszawie, jednocześnie od 1935 pełnił funkcję generała do prac przy GISZ. 19 III 1939 mianowany gen. dyw. 23 III1939 mianowany inspektorem armii na odcinku Poznań, potem od VIII 1939 d-ca Armii Poznań, którą dowodził w wojnie obronnej we IX 1939. Był inicjatorem zwrotu zaczepnego nad Bzurą 9-17 IX 1939, obejmując jednocześnie dowództwo nad Armią Pomorze. Po przebiciu się z częścią armii do Warszawy od 22 -28 IX 1939 był z-cą d-cy Armii Warszawa. Z ramienia dowództwa obrony Warszawy przeprowadzał 27 IX 1939 rozmowy kapitulacyjne. Po kapitulacji Warszawy 28 IX 1939 w niewoli niemieckiej. Przebywał w oflagach IV A w Hohenstein, IV B Königstein, VII A w Murnau. Po uwolnieniu z oflagu 29 IV 1945 przez wojaka amerykańskie objął przejściowo dowództwo nad przebywającymi tam oficerami, a w VII 1945 wezwany do Londynu, gdzie otrzymał propozycję objęcia stanowiska Ministra Obrony Narodowej. Nie przyjął jednak oferowanej mu funkcji. W X 1945 stanął na czele Komisji Historycznej Kampanii Wrześniowej i PSZ na Zachodzie. Uczestniczył także w tworzeniu Instytutu im. gen,. w. Sikorskiego w Londynie. Zaawansowane prace przerwała mu nieuleczalna choroba nowotworowa.
Zmarł w Londynie 8 I 1947.Pochowany z honorami wojskowymi na cmentarzu Brookwood. W 1957 zgodnie z jego wolą prochy przewieziono do polski i pochowano w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Wojskowym Powązki w Warszawie.
Był wybitnym sztabowcem II Rzeczypospolitej oraz jednym z najlepiej wykształconych polskich wyższych dowódców. Jako wieloletni k-dt MSWoj. przyczynił się do wykształcenia całego zastępu oficerów dyplomowanych z solidnym przygotowaniem sztabowym i dowódczym. Miał znaczny dorobek jako pisarz wojskowy i historyk. Był autorem wielu prac z dziedziny taktyki , organizacji wojskowych regulaminów i obszernych prac wojskowo-historycznych.
Odznaczony: VM kl. III /pośmiertnie/, V kl. , Orderem Polonia Restituta kl. III i IV, KW 3xZKZ i innymi odznaczeniami zagranicznymi.
Roczniki oficerskie: 1923,1924,1928,1932;
R. rybka K. Stepan. Rocznik oficerski 1939. Kraków 2006;
T. Jurga. Obrona Polski 1939. W-wa 1990;
T. Kryska-Karski-St. Żurakowski. Generałowie Polski Niepodległej. W-wa 1991;
Z. Mierzwiński. Generałowie II Rzeczypospolitej. W-wa 1990;
W. Chocianowicz. w 50-lecie powstania MSWoj. Warszawie. Londyn 1969; P.
Bauer B. Polak. Armia Poznań w wojnie obronnej 1939. Poznań 1983.
(inf. Tadeusz Łaszczewski)
http://www.stankiewicz.e.pl/index.php?kat=34&sub=566
Wspomnienia / relacje:
"Kutrzeba, to bez wątpienia jeden z najbardziej inteligentnych i najskuteczniejszych generałów. Na bardzo wysoka ocenę zasługuje jego działalność wychowawcza jako komendanta Wyższej Szkoły Wojennej. Bardzo pozytywnie należy ocenić jego rolę w 1939 r. Co prawda nie udało mu się wygrać bitwy nad Bzurą, ale osiągnął zamierzony cel, jakim było oderwanie wojsk polskich od atakujących wojsk niemieckich" - stwierdził w rozmowie z PAP dr Deszczyński.
"Jak mało który z generałów potrafił krytycznie ocenić swoje działania. W szkicu historycznym +Bitwa nad Bzurą+ napisał wprost, że przegrał bitwę, która mogła być do wygrania. Taka postawa zasługuje na wysoką ocenę. Oczywiście, jak każdy, nie był człowiekiem bez skazy. Krytykowali go jednak głównie zawistni koledzy po fachu, a jak wiemy nie trudno wygrywa się bitwy po czasie, gdy zna się wszystkie uwarunkowania i ruchy, które wykonał przeciwnik" - dodał dr Deszczyński.
http://www.dzieje.pl/node/1085
Historia pochówku:
Źródła:
http://pl.wikipedia.org/wiki/Tadeusz_Kutrzeba
Mierzwiński Z., Generałowie II Rzeczypospolitej, Warszawa 1990, s. 151-159.
Cmentarz Komunalny Powązki dawny Wojskowy w Warszawie, red. J. J. Malczewski, Warszawa 1989, s. 60.
Uwagi:
Analizując po zakończeniu wojny kampanię polską 1939 r. i bitwę nad Bzurą gen. Kutrzeba pisał: "Gdy przyszłe roczniki Wyższej Szkoły Wojennej Polski dla studiów taktycznych wyjeżdżać będą na pole bitwy nad Bzurą niech nie przeoczą, że formy działań wojennych ulegają zmianom i zależą od techniki uzbrojenia, ale że prawa wojny pozostają niezmienne. Spośród wielu tych praw najbardziej zasadnicza jest tak prosta, a tak trudna do zrealizowania prawda, że nie ma zwycięstwa bez bitwy. A przechodząc koło grobów poległych nad Bzurą żołnierzy polskich, niech ci, którzy kształcą się na przyszłych dowódców, wspomną, że leżą tu żołnierze, którzy starali się wykonać niewykonalny wówczas obowiązek obrony Polski".
(T. Kutrzeba,"Wojna bez walnej bitwy.")
http://www.dzieje.pl/node/1085
Ostatnie zmiany: 2012-01-01 15:08:05 przez tartaken |
Jeżeli chcesz uzupełnić lub zmienić dane wciśnij -
