Karta poległego
Nazwisko: KOWALCZYK
Imię #1: Franciszek
Imię #2:
Imię #3:
Pseudonim:
Imię ojca: Wojciech
Imię matki: Rozalia
Nazwisko rodowe matki: Cechal
Data urodzenia: 10 wrzesień 1902 [1]
Miejsce urodzenia: Kraszewice, gm. Skrzynki, pow. Wieluń
Rodzeństwo:
Stan cywilny: żonaty
Małżonek: Zofia (z d. Wełnińska) (poślubiona 10 II 1928, Wudzyn)
Dzieci: Krystyna (ur. 1930)
Ostatni adres: Bydgoszcz, ul. Matejki 8/5
Narodowość: polska
Wykształcenie: zawodowe
Zawód: kierowca
Wyznanie: rzymskokatolickie
Tytuł naukowy: brak
Stanowisko: szofer

Stosunek do służby wojskowej: żołnierz, rezerwa
Numer ewidencyjny:
Powiatowa Komenda Uzupełnień (PKU): Bydgoszcz
Rejonowa Komenda Uzupełnień (RKU):
Związek operacyjny: Armia Pomorze
Rodzaj broni lub służby: Piechota
Stopień:

 kpr. [2]
Przydział na 1 września 1939: 15 DP
Jednostka: baon ON Bydgoszcz [3]
Funkcja na 1 września 1939:
Przydział po 1 września 1939: baon ON "Bydgoszcz"
Funkcja po 1 września 1939:
Przebieg służby wojskowej: # początek lat 20. XX w. - w 61 pułku piechoty w Bydgoszczy (zasadnicza służba wojskowa);
# IV 1939 - przydzielony do organizowanego baonu ON "Bydgoszcz";
# 6-21 VII 1939 r. - na ćwiczeniach baonu ON "Bydgoszcz" w miejscowości Górna Grupa;
# 24 VIII 1939 - zmobilizowany baonu ON "Bydgoszcz";
# 27 VIII 1939 - z marszu z Bydgoszczy na pozycje wyczekiwania;
Odznaczenia:
Wrzesień 1939 - szlak bojowy: wraz z baonem ON "Bydgoszcz", m.in. w bitwie nad Bzurą
Data śmierci: 22 wrzesień 1939
Miejsce śmierci: Boryszew
Przyczyna śmierci: zamordowany
Okoliczności śmierci: Po rozbiciu Bydgoskiego Batalionu Obrony Narodowej w dniu 17 września 1939 r. w rejonie Iłów - Budy Stare Franciszek Kowalczyk, wraz z około 200 towarzyszami broni, dostał się do niewoli. Jeńcy trafili do obozu przejściowego w Sochaczewie, skąd po krótkim postoju poprowadzono ich do Żyrardowa, gdzie na stadionie miejskim w bardzo trudnych warunkach zgromadzono około 30 tys. polskich żołnierzy. 21 września Niemcy, rozsiewając pogłoski o odsyłaniu do domu w pierwszej kolejności bydgoszczan, podstępnie wyselekcjonowali z tłumu 179 żołnierzy batalionu. Poprowadzono ich do Sochaczewa, a następnie do obozu w Boryszewie (obecnie w granicach miasta Sochaczew), gdzie 22 września stanęli przed niemieckim wojskowym sądem polowym. Oskarżono ich o udział w mordowaniu cywilnej ludności niemieckiej podczas tzw. "krwawej niedzieli" w dniu 3 września 1939 r. w Bydgoszczy. Choć w trakcie tych wydarzeń żołnierzy oddziału nie było w rodzinnym mieście, w sfingowanym procesie uznano ich za winnych, po czym wytypowano 50 z nich, którym w odwecie wymierzono karę śmierci. Przed godziną 19:00 tego samego dnia skazanych rozstrzelano na gliniance cegielni w Boryszewie, blisko gospodarstwa rodziny Gostyńskich. Franciszek Kowalczyk był jednym z nich...
Pierwotne miejsce spoczynku #1: Boryszew
Data ekshumacji: 8-12 listopad 1940
Pierwotne miejsce spoczynku #2: -
Data ekshumacji: -
Pierwotne miejsce spoczynku #3: -
Data ekshumacji: -
Obecne miejsce spoczynku: Kozłów Biskupi, mogiła zbiorowa (1)
Lokalizacja grobu: mogiła zbiorowa
Upamiętniony: Tak
Forma upamiętnienia: # jedna z dwóch zbiorczych imiennych tablic epitafijnych pomnika ku czci zamordowanych żołnierzy Bydgoskiego Batalionu Obrony Narodowej wystawionego na zbiorowej mogile wojennej na cmentarzu parafialnym w Kozłowie Biskupim (odsłoniętego 22 września 1981 r.) (stopień błędnie: strz.);
# jedna z dwóch zbiorczych imiennych tablic epitafijnych ku czci zamordowanych żołnierzy Bydgoskiego Batalionu Obrony Narodowej wystawionego na Cmentarzu Bohaterów Bydgoszczy przy ul. gen. Stanisława Grzmot-Skotnickiego w Bydgoszczy (odsłoniętego 23 września 1985 r.);
Przedmioty znalezione przy pochowanym: brak danych
Miejsce przechowywania ww. przedmiotów: -
Życiorys: Franciszek Kowalczyk urodził się w 10 września 1902 r. w Kraszewicach w ówczesnej guberni kaliskiej Królestwa Polskiego, podległego Imperium Rosyjskiemu. Na początku lat 20. XX w., już w niepodległej Polsce, otrzymał powołanie do służby wojskowej, którą odbył w 61 pułku piechoty w Bydgoszczy. W mieście tym pozostał również po zakończeniu służby. W drugiej połowie lat 20. poznał Zofię Wełnińską, którą poślubił w lutym 1928 r. w Wudzynie. Małżonkowie zamieszkali przy ul. Matejki w Bydgoszczy. Z tego związku w 1930 r. narodziła się córka Krystyna. Życie zawodowe związał Franciszek z bydgoską Hurtownią i Wytwórnią drogeryjno-apteczną "Hadroga" Stanisława Cylkowskiego, w której znalazł zatrudnienie jako szofer. W kampanii polskiej 1939 r. wziął udział jako żołnierz Bydgoskiego Batalionu Obrony Narodowej. Walczył m. in. w bitwie nad Bzurą, w trakcie której dostał się do niewoli niemieckiej, a następnie znalazł się wśród pięćdziesięciu żołnierzy oddziału rozstrzelanych w dniu 22 września 1939 r. w Boryszewie.
Wspomnienia / relacje: Według wspomnień Krystyny Kowalczyk, córki Franciszka, która w chwili śmierci Ojca miała 9 lat, jego pasją były samochody i myślistwo. 24 sierpnia 1939 r., gdy ogłoszono mobilizację, Franciszek Kowalczyk założył mundur i poszedł do koszar. W niedzielę, 27 sierpnia, na dziedzińcu gimnazjum przy ul. Bronisława Pierackiego 2 w Bydgoszczy (ob. ul. Karola Chodkiewicza 30) odbyła się polowa msza św. dla żołnierzy Bydgoskiego Batalionu Obrony Narodowej i ich rodzin. Wtedy Krystyna widziała Ojca po raz ostatni. Wieczorem tego samego dnia (ok. godz. 21-22), kiedy Krystyna już spała, Franciszek zdążył jeszcze przez umyślnego zawiadomić żonę, że najbliższej nocy planowany jest wymarsz batalionu. Wówczas Zofia Kowalczyk pojechała do koszar, by pożegnać się z mężem. Ostatnią osobą z rodziny, która widziała Franciszka żywego była siostra Zofii, Marta Kujacińska. Spotkanie to miało miejsce 15 września na szlaku bojowym batalionu w Sokołowie pod Kutnem.
Historia pochówku: Zamordowanych żołnierzy Bydgoskiego Batalionu Obrony Narodowej pochowano pierwotnie w dole śmierci na gliniance w Boryszewie, wykopanym przez Niemców przed egzekucją. Wiosną 1940 r. z inicjatywy sochaczewskiego oddziału PCK rozpoczęto starania o ekshumację ciał. W sierpniu tego samego roku otrzymano zezwolenie okupacyjnych władz niemieckich na przeniesienie zwłok, po czym 8 listopada rozpoczęto ekshumację na oddalony o 2 kilometry cmentarz parafialny w Kozłowie Biskupim. W nowym miejscu pochówku usypano niską ziemną mogiłę i ustawiono biały brzozowy krzyż. W 1946 r. uporządkowano grób i nasadzono kwiaty. W 1956 r. wykonano betonowe obrzeżenie mogiły oraz ustawiono granitowy krzyż i tablicę z inskrypcją o treści: "22-IX-1939 / ZA POLSKĘ WALCZYLIŚMY / ZA POLSKĘ UMIERAMY / CZEŚĆ BOHATEROM ". W 1981 r. na miejscu pochówku rozstrzelanych wystawiono pomnik, w którego płytę wmurowano dwie brązowe tablice z personaliami 50 ofiar według listy opracowanej przez historyka Rajmunda Kuczmę, ówczesnego dyrektora Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy. W 1997 r. monument poddano modernizacji. W 1946 r. upamiętniono również miejsce zbrodni, gdzie ukwiecono dół śmierci oraz wystawiono pomnik w formie zwieńczonego metalowym krzyżem kopca z granitowych głazów, w który wmurowano tablicę z inskrypcją o treści: "MIEJSCE MĘCZEŃSKIEJ ŚMIERCI / 50 POLSKICH NIEZNANYCH ŻOŁNIERZY / ROZSTRZELANYCH PRZEZ HITLEROWCÓW / W DNIU 22 IX 1939 R. / CHWAŁA BOHATEROM - HAŃBA MORDERCOM / Pracownicy Zakładów Boryszewskich". Przy miejscu kaźni w Boryszewie i mogile rozstrzelanych w Kozłowie Biskupim odbywają się coroczne uroczystości z udziałem władz Sochaczewa i Bydgoszczy, rodzin ofiar oraz mieszkańców obu miejscowości, których celem jest oddanie hołdu bohaterskim bydgoskim żołnierzom.
Poszukiwania mogiły: Według wspomnień Krystyny Kowalczyk, córki Franciszka, informację o Jego egzekucji na terenie cegielni w Boryszewie przynieśli jej matce, Zofii Kowalczyk dwaj żołnierze Bydgoskiego Batalionu Obrony Narodowej, Stefan Stachowiak i Alojzy Majer (Meier?), którzy uciekli z niewoli i przybyli do Bydgoszczy. Miało to miejsce dn. 3 października 1939 r. 10 października 1939 r. w kościele parafialnym w Bydgoszczy odbyła się uroczysta żałobna msza św. w intencji Franciszka Kowalczyka. W 1947 r. Zofia Kowalczyk wniosła podanie o uznanie męża za zaginionego i przyznanie zaopatrzenia po nim. 21 grudnia 1948 r. Sąd Grodzki w Bydgoszczy na podstawie zeznań ww. świadków wydał postanowienie o uznaniu Franciszka Kowalczyka za zmarłego. W 1949 r. Zofia i Krystyna Kowalczyk udały się w podróż w poszukiwaniu mogiły zamordowanego Franciszka. Towarzyszył im jego były pracodawca, Stanisław Cylkowski, który zapewnił środek transportu w postaci samochodu z szoferem, wypełniając tym samym obietnicę złożoną wdowie jeszcze w czasie wojny, że zawiezie ją na grób męża. W Sochaczewie skierowano ich najpierw do cegielni w leżącym na północ od miasta Chodakowie. Dopiero potem trafili do Boryszewa, a następnie na cmentarz parafialny w Kozłowie Biskupim. Ich ponowna wizyta na mogile Franciszka Kowalczyka miała miejsce jeszcze tego samego roku, kiedy na 10-lecie zbrodni zorganizowano zbiorowy wyjazd dla rodzin zamordowanych.
Źródła: Księga pochowanych żołnierzy polskich poległych w II wojnie światowej, t. I, Żołnierze września A-M, kom. red. B. Affek-Bujalska i in., wstęp i red. nauk. E. Pawłowski, Pruszków 1993, s. 360 (dalej: KPŻP).

Cmentarz w Kozłowie Biskupim: Bydgoski Batalion Obrony Narodowej, 22-09-1939 r. (rękopis, Urząd Gminy w Nowej Suchej), poz. 18 (dalej: UG Nowa Sucha).

Archiwum Państwowe w Kaliszu, Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej Kraszewice, sygn. 147, Księga urodzeń, małżeństw, zgonów 1902, akt urodzenia nr 295 (dalej: ASC par. Kraszewice).

Archiwum Diecezji Pelplińskiej, Akta stanu cywilnego parafii rzymskokatolickiej Wudzyn, sygn. 960, akt małżeństwa nr 8/1928 (dalej: ASC par. Wudzyn).

Badania genealogiczne (Urszula Borchardt).

Kuczma R., W obronie Ojczyzny. Bydgoski Batalion Obrony Narodowej 1939, Bydgoszcz 2000 (dalej: Kuczma 2000).

Księga adresowa miasta Bydgoszczy, rocznik 1936/37, oprac. W. Weber, Bydgoszcz, b.r.w., s. 81, 326 (dalej: KAMB 1936/37).

Ogłoszenia władz administracyjnych, "Monitor Polski", R. XXVI, 1947, nr 61, s. 1 (dalej: M.P.).

Wspomnienia Krystyny Kowalczyk, córki Franciszka, zebrał T. Karolak, Sochaczew 2011-2012.

Archiwum rodzinne Krystyny Kowalczyk.

Archiwum Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą w Sochaczewie.

Komunikat OKŚZpNP w Warszawie w sprawie zgłaszania się krewnych ofiar, w związku ze śledztwem w sprawie rozstrzelania 22 września 1939 r. w Boryszewie 50 jeńców polskich – żołnierzy Bydgoskiego Batalionu Obrony Narodowej przez żołnierzy niemieckich, 5 VI 2015, [w:] Śledztwa, Instytut Pamięci Narodowej, https://ipn.gov.pl/pl/sledztwa/poszukiwani-swiadkowie/24199,Komunikat-OKSZpNP-w-Warszawie-w-sprawie-zglaszania-sie-krewnych-ofiar-w-zwiazku-.html [dostęp: 9 III 2019] (dalej: OKŚZpNP W-wa).

Sowińska H., Za zbrodnię w Boryszewie żaden Niemiec nie poniósł kary, "GazetaPomorska.pl", 19 IX 2008, http://www.pomorska.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20080919/REPORTAZ/307983346 [dostęp: 23 XI 2011] (dalej: Sowińska 2008a).

Sowińska H., Franciszek - szofer "Hadrogi", "GazetaPomorska.pl", 9 X 2008, http://www.pomorska.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20081009/ALBUMY01/122832585 [dostęp: 23 XI 2011] (dalej: Sowińska 2008b).
Uwagi: Por. Kuczma 2000, s. 90, gdzie wykonanie betonowego obrzeżenia mogiły zamordowanych na cmentarzu parafialnym w Kozłowie Biskupim oraz ustawienie tamże granitowego krzyża i tablicy z epitafium datowano błędnie na 1959 r.
Przypisy: [1] a) 10 września 1902 (źródło: ASC par. Kraszewice; M.P.; archiwum rodzinne / rodzinna tradycja; OKŚZpNP W-wa); b) 1902 (źródło: Sowińska 2008b); c) brak danych (źródło: KPŻP; Kuczma 2000; UG Nowa Sucha; KAMB 1936/37; Sowińska 2008a);
[2] a) kpr. (źródło: M.P.; informacja ustna i archiwum rodzinne Krystyny Kowalczyk); b) strz. (źródło: KPŻP; UG Nowa Sucha; Kuczma 2000); c) brak danych (źródło: ASC par. Kraszewice; ASC par. Wudzyn; KAMB 1936/37; OKŚZpNP W-wa);
[3] a) baon ON "Bydgoszcz" (źródło: UG Nowa Sucha; M.P.; Kuczma 2000, s. 96, 101; informacja ustna i archiwum rodzinne Krystyny Kowalczyk; OKŚZpNP W-wa; Sowińska 2008a; Sowińska 2008b); b) "baon ON" (źródło: KPŻP); c) brak danych (źródło: ASC par. Kraszewice; ASC par. Wudzyn; KAMB 1936/37);
Ostatnie zmiany: 2019-05-08 21:50:45 przez redakcja | Jeżeli chcesz uzupełnić lub zmienić dane wciśnij -

Zdjęcia, dokumenty, pamiątki

Fotografia przedstawiająca strz. Franciszka Kowalczyka jako żołnierza zasadniczej służby wojskowej w 61 pułku piechoty w Bydgoszczy wykonana na początku lat 20. XX w. (fot. udostępniona Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Zaświadczenie o ukończeniu przez Franciszka Kowalczyka 3-miesięcznego kursu kierowców zawodowych wystawione 7 lipca 1928 r. (dok. udostępniony Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Fotografia pocztówkowa przedstawiająca Franciszka Kowalczyka jako szofera w Hurtowni i Wytwórni drogeryjno-aptecznej „Hadroga” z Bydgoszczy wykonana ok. 1929 r. (fot. udostępniona Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Fotografia pocztówkowa przedstawiająca Franciszka Kowalczyka jako szofera w Hurtowni i Wytwórni drogeryjno-aptecznej „Hadroga” z Bydgoszczy wykonana ok. 1929 r. (fot. udostępniona Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Fotografia przedstawiająca Franciszka Kowalczyka jako szofera w Hurtowni i Wytwórni drogeryjno-aptecznej „Hadroga” z Bydgoszczy wykonana 30 lipca 1932 r. w Solcu Kujawskim (fot. udostępniona Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Fotografia przedstawiająca Franciszka Kowalczyka jako szofera w Hurtowni i Wytwórni drogeryjno-aptecznej „Hadroga” z Bydgoszczy wykonana w 1932 r. (fot. udostępniona Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Fotografia przedstawiająca Franciszka Kowalczyka jako szofera w Hurtowni i Wytwórni drogeryjno-aptecznej „Hadroga” z Bydgoszczy wykonana w 1932 r. (fot. udostępniona Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Prawo jazdy Franciszka Kowalczyka wystawione 19 grudnia 1933 r. przez Urząd Wojewódzki Poznański, s. 1, 4 (dok. udostępniony Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Prawo jazdy Franciszka Kowalczyka wystawione 19 grudnia 1933 r. przez Urząd Wojewódzki Poznański, s. 2-3 (dok. udostępniony Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Wizytówka Stanisława Cylkowskiego, pracodawcy Franciszka Kowalczyka, jako właściciela Hurtowni i Wytwórni drogeryjno-aptecznej „Hadroga” w Bydgoszczy (dok. udostępniony Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Rewers wizytówki Stanisława Cylkowskiego, pracodawcy Franciszka Kowalczyka, jako właściciela Hurtowni i Wytwórni drogeryjno-aptecznej „Hadroga” w Bydgoszczy (dok. udostępniony Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Fotografia przedstawiająca Franciszka Kowalczyka podczas polowania ze swoim pracodawcą, Stanisławem Cylkowskim, właścicielem Hurtowni i Wytwórni drogeryjno-aptecznej „Hadroga” z Bydgoszczy, wykonana w latach 30. XX w. (fot. udostępniona Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Fotografia przedstawiająca Franciszka Kowalczyka po powrocie z polowania wykonana na podwórzu Hurtowni i Wytwórni drogeryjno-aptecznej „Hadroga” w Bydgoszczy w latach 30. XX w. (fot. udostępniona Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Fotografia przedstawiająca Franciszka Kowalczyka (w środku) podczas polowania ze swoim pracodawcą, Stanisławem Cylkowskim (z lewej), właścicielem Hurtowni i Wytwórni drogeryjno-aptecznej „Hadroga” z Bydgoszczy (fot. udostępniona Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Fotografia przedstawiająca Franciszka Kowalczyka jako szofera w Hurtowni i Wytwórni drogeryjno-aptecznej „Hadroga” z Bydgoszczy (fot. udostępniona Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Fotografia przedstawiająca Franciszka Kowalczyka jako szofera w Hurtowni i Wytwórni drogeryjno-aptecznej „Hadroga” z Bydgoszczy wykonana w 1938 r. (fot. udostępniona Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Dowód osobisty Franciszka Kowalczyka wystawiony 2 grudnia 1938 r. przez Zarząd Miejski w Bydgoszczy, s. 1, 4 (dok. udostępniony Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Dowód osobisty Franciszka Kowalczyka wystawiony 2 grudnia 1938 r. przez Zarząd Miejski w Bydgoszczy, s. 2-3 (dok. udostępniony Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Fotografia przedstawiająca kpr. Franciszka Kowalczyka (w środku) podczas ćwiczeń Bydgoskiego Batalionu Obrony Narodowej w Górnej Grupie wykonana w lipcu 1939 r. (fot. udostępniona Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Karta pocztowa adresowana do Franciszka Kowalczyka w Bydgoszczy nadana 17 lipca 1939 r. z poczty w Solcu Kujawskim przez mjr. Ryszarda Korzańskiego, s. 1 (dok. udostępniony Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Karta pocztowa adresowana do Franciszka Kowalczyka w Bydgoszczy nadana 17 lipca 1939 r. z poczty w Solcu Kujawskim przez mjr. Ryszarda Korzańskiego, s. 2 (dok. udostępniony Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Karta pocztowa adresowana do Franciszka Kowalczyka w Bydgoszczy nadana 31 lipca 1939 r. z poczty w Solcu Kujawskim przez mjr. Ryszarda Korzańskiego, s. 1 (dok. udostępniony Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Karta pocztowa adresowana do Franciszka Kowalczyka w Bydgoszczy nadana 31 lipca 1939 r. z poczty w Solcu Kujawskim przez mjr. Ryszarda Korzańskiego, s. 2 (dok. udostępniony Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Karta pocztowa adresowana do Franciszka Kowalczyka w Bydgoszczy nadana 8 sierpnia 1939 r. z poczty w Solcu Kujawskim przez mjr. Ryszarda Korzańskiego, s. 1 (fot. udostępniona Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Karta pocztowa adresowana do Franciszka Kowalczyka w Bydgoszczy nadana 8 sierpnia 1939 r. z poczty w Solcu Kujawskim przez mjr. Ryszarda Korzańskiego, s. 2 (fot. udostępniona Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Fotografia przedstawiająca Franciszka Kowalczyka jako szofera w Hurtowni i Wytwórni drogeryjno-aptecznej „Hadroga” z Bydgoszczy wykonana w sierpniu 1939 r. (fot. udostępniona Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Fotografia przedstawiająca Franciszka Kowalczyka wykonana w sierpniu 1939 r. na Wybrzeżu Kościuszkowskim w Gdyni (fot. udostępniona Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Fotografia pocztówkowa przedstawiająca kpt. Stanisława Cylkowskiego, właściciela Hurtowni i Wytwórni drogeryjno-aptecznej „Hadroga” z Bydgoszczy, w grupie więźniów Oflagu XI A, którą wysłał 2 stycznia 1940 r. do Krystyny Kowalczyk w Bydgoszczy, córki byłego pracownika swojej firmy i jednego z 50 żołnierzy Bydgoskiego Batalionu Obrony Narodowej rozstrzelanych przez hitlerowców w Sochaczewie-Boryszewie we wrześniu 1939 r. (dok. udostępniony Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Karta pocztowa adresowana do Zofii Kowalczyk w Bydgoszczy nadana 12 stycznia 1940 r. przez Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża w Genewie dotycząca prowadzonych poszukiwań jej zaginionego męża, Franciszka Kowalczyka, s. 1 (dok. udostępniony Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Karta pocztowa adresowana do Zofii Kowalczyk w Bydgoszczy nadana 12 stycznia 1940 r. przez Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża w Genewie dotycząca prowadzonych poszukiwań jej zaginionego męża, Franciszka Kowalczyka, s. 2 (dok. udostępniony Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Karta pocztowa adresowana do Zofii Kowalczyk w Bydgoszczy nadana 24 stycznia 1940 r. przez Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża w Genewie dotycząca prowadzonych poszukiwań jej zaginionego męża, Franciszka Kowalczyka, s. 1 (dok. udostępniony Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Karta pocztowa adresowana do Zofii Kowalczyk w Bydgoszczy nadana 24 stycznia 1940 r. przez Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża w Genewie dotycząca prowadzonych poszukiwań jej zaginionego męża, Franciszka Kowalczyka, s. 2 (dok. udostępniony Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Karta pocztowa adresowana do Zofii Kowalczyk w Bydgoszczy nadana 3 kwietnia 1940 r. ze Stalagu XI B dotycząca prowadzonych poszukiwań jej zaginionego męża, Franciszka Kowalczyka, s. 1 (dok. udostępniony Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Karta pocztowa adresowana do Zofii Kowalczyk w Bydgoszczy nadana 3 kwietnia 1940 r. ze Stalagu XI B dotycząca prowadzonych poszukiwań jej zaginionego męża, Franciszka Kowalczyka, s. 2 (dok. udostępniony Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Fotografia pocztówkowa przedstawiająca Stanisława Cylkowskiego, właściciela Hurtowni i Wytwórni drogeryjno-aptecznej „Hadroga” z Bydgoszczy, którą wysłał 28 lutego 1941 r. z oflagu do żony (fot. udostępniona Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Kartka świąteczna z opłatkiem dla Krystyny Kowalczyk załączona do fotografii pocztówkowej przedstawiającej Stanisława Cylkowskiego, właściciela Hurtowni i Wytwórni drogeryjno-aptecznej „Hadroga” z Bydgoszczy, którą wysłał 28 lutego 1941 r. z oflagu do żony (udostępniony Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Karta pocztowa wraz z kartką świąteczną z załączonym opłatkiem adresowana do Krystyny Kowalczyk w Bydgoszczy nadana 20 grudnia 1941 r. z Oflagu II E przez kpt. Stanisława Cylkowskiego, właściciela Hurtowni i Wytwórni drogeryjno-aptecznej „Hadroga” z Bydgoszczy i byłego pracodawcę jej ojca Franciszka Kowalczyka, s. 1 (dok. udostępniony Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Kartka świąteczna z opłatkiem załączona do karty pocztowej adresowanej do Krystyny Kowalczyk w Bydgoszczy nadanej 20 grudnia 1941 r. z Oflagu II E przez kpt. Stanisława Cylkowskiego, właściciela Hurtowni i Wytwórni drogeryjno-aptecznej „Hadroga” z Bydgoszczy i byłego pracodawcę jej ojca Franciszka Kowalczyka (dok. udostępniony Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Karta pocztowa adresowana do Krystyny Kowalczyk w Bydgoszczy nadana 18 grudnia 1942 r. z Oflagu II E przez kpt. Stanisława Cylkowskiego, właściciela Hurtowni i Wytwórni drogeryjno-aptecznej „Hadroga” z Bydgoszczy i byłego pracodawcę jej ojca Franciszka Kowalczyka, s. 1 (dok. udostępniony Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Karta pocztowa adresowana do Krystyny Kowalczyk w Bydgoszczy nadana 18 grudnia 1942 r. z Oflagu II E przez kpt. Stanisława Cylkowskiego, właściciela Hurtowni i Wytwórni drogeryjno-aptecznej „Hadroga” z Bydgoszczy i byłego pracodawcę jej ojca Franciszka Kowalczyka, s. 2 (dok. udostępniony Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Pismo Wydziału Wojskowego Zarządu Miejskiego w Bydgoszczy z 22 czerwca 1945 r. do Zofii Kowalczyk zam. w Bydgoszczy ws. przyznania zasiłku członkom rodziny Franciszka Kowalczyka zamordowanego przez hitlerowców we wrześniu 1939 r. (dok. udostępniony Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Maszynopis zeznania świadka Stefana Stachowiaka złożone w postępowaniu o uznanie za zmarłego Franciszka Kowalczyka, jednego z 50 żołnierzy Bydgoskiego Batalionu Obrony Narodowej rozstrzelanych przez hitlerowców w Sochaczewie-Boryszewie we wrześniu 1939 r. (dok. udostępniony Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Maszynopis zeznania świadka Stefana Stachowiaka złożone w postępowaniu o uznanie za zmarłego Franciszka Kowalczyka, jednego z 50 żołnierzy Bydgoskiego Batalionu Obrony Narodowej rozstrzelanych przez hitlerowców w Sochaczewie-Boryszewie we wrześniu 1939 r. (dok. udostępniony Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Pismo Referatu Spraw Inwalidzkich Starostwa powiatowego Bydgoskiego z 11 listopada 1946 r. do Zofii Kowalczyk zam. w Bydgoszczy ws. świadków powoływanych w postępowaniu o uznanie za zmarłego Franciszka Kowalczyka, jednego z 50 żołnierzy Bydgoskiego Batalionu Obrony Narodowej rozstrzelanych przez hitlerowców w Sochaczewie-Boryszewie we wrześniu 1939 r. (dok. udostępniony Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Zaświadczenie dla Krystyny Kowalczyk zam. w Bydgoszczy o złożeniu zeznania ws. ojca Franciszka Kowalczyka, jednego z 50 żołnierzy Bydgoskiego Batalionu Obrony Narodowej rozstrzelanych przez hitlerowców w Sochaczewie-Boryszewie we wrześniu 1939 r., wystawione 19 listopada 1946 r. przez Okręgową Komisję Badania Zbrodni Niemieckich w Bydgoszczy (dok. udostępniony Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Zaświadczenie dla Zofii Kowalczyk zam. w Bydgoszczy ws. rozprawy w postępowaniu o uznanie za zaginionego jej męża Franciszka Kowalczyka wystawione 19 sierpnia 1947 r. przez Obwodowy Urząd Inwalidzki w Bydgoszczy (dok. udostępniony Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Pismo Sądu Grodzkiego w Bydgoszczy z 26 lutego 1948 r. do Zofii Kowalczyk zam. w Bydgoszczy ws. dokumentów, które należy przedstawić w postępowaniu o uznanie za zmarłego Franciszka Kowalczyka, jednego z 50 żołnierzy Bydgoskiego Batalionu Obrony Narodowej rozstrzelanych przez hitlerowców w Sochaczewie-Boryszewie we wrześniu 1939 r., s. 1 (dok. udostępniony Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Pismo Sądu Grodzkiego w Bydgoszczy z 26 lutego 1948 r. do Zofii Kowalczyk zam. w Bydgoszczy ws. dokumentów, które należy przedstawić w postępowaniu o uznanie za zmarłego Franciszka Kowalczyka, jednego z 50 żołnierzy Bydgoskiego Batalionu Obrony Narodowej rozstrzelanych przez hitlerowców w Sochaczewie-Boryszewie we wrześniu 1939 r., s. 2 (dok. udostępniony Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Postanowienie Sądu Grodzkiego w Bydgoszczy z 21 grudnia 1948 r. sygn. akt I. Zg. 145/48 o stwierdzeniu zgonu wydane w postępowaniu o uznanie za zmarłego Franciszka Kowalczyka, jednego z 50 żołnierzy Bydgoskiego Batalionu Obrony Narodowej rozstrzelanych przez hitlerowców w Sochaczewie-Boryszewie we wrześniu 1939 r., s. 1 (dok. udostępniony Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Postanowienie Sądu Grodzkiego w Bydgoszczy z 21 grudnia 1948 r. sygn. akt I. Zg. 145/48 o stwierdzeniu zgonu wydane w postępowaniu o uznanie za zmarłego Franciszka Kowalczyka, jednego z 50 żołnierzy Bydgoskiego Batalionu Obrony Narodowej rozstrzelanych przez hitlerowców w Sochaczewie-Boryszewie we wrześniu 1939 r., s. 2 (dok. udostępniony Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Zaproszenie dla Krystyny Kowalczyk na uroczystość odsłonięcia na cmentarzu parafialnym w Kozłowie Biskupim pomnika na zbiorowej mogile rozstrzelanych przez hitlerowców 50 żołnierzy Bydgoskiego Batalionu Obrony Narodowej planowaną na 22 września 1956 r. wystawione przez Komitet Organizacyjny przy Sochaczewskich Zakładach Ceramiki Budowlanej w Sochaczewie (dok. udostępniony Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).List do Krystyny Kowalczyk ws. planowanej na 22 września 1956 r. uroczystości odsłonięcia na cmentarzu parafialnym w Kozłowie Biskupim pomnika na zbiorowej mogile rozstrzelanych przez hitlerowców 50 żołnierzy Bydgoskiego Batalionu Obrony Narodowej napisany 15 września 1956 r. przez Aleksandrę Mazurkiewicz z Sochaczewa-Boryszewa, s. 1 (dok. udostępniony Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).List do Krystyny Kowalczyk ws. planowanej na 22 września 1956 r. uroczystości odsłonięcia na cmentarzu parafialnym w Kozłowie Biskupim pomnika na zbiorowej mogile rozstrzelanych przez hitlerowców 50 żołnierzy Bydgoskiego Batalionu Obrony Narodowej napisany 15 września 1956 r. przez Aleksandrę Mazurkiewicz z Sochaczewa-Boryszewa, s. 2 (dok. udostępniony Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).List do Krystyny Kowalczyk ws. transportu kolejowego na planowaną na 22 września 1956 r. uroczystość odsłonięcia na cmentarzu parafialnym w Kozłowie Biskupim pomnika na zbiorowej mogile rozstrzelanych przez hitlerowców 50 żołnierzy Bydgoskiego Batalionu Obrony Narodowej napisany 18 września 1956 r. przez Aleksandrę Mazurkiewicz z Sochaczewa-Boryszewa (dok. udostępniony Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).List Bogusza Kłosowskiego do Krystyny Kowalczyk ws. udziału w grupowym wyjeździe na planowaną na 22 września 1956 r. uroczystość odsłonięcia na cmentarzu parafialnym w Kozłowie Biskupim pomnika na zbiorowej mogile rozstrzelanych przez hitlerowców 50 żołnierzy Bydgoskiego Batalionu Obrony Narodowej napisany 18 września 1956 r. (dok. udostępniony Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Zaświadczenie dla Krystyny Kowalczyk zam. w Bydgoszczy jako prowadzącej grupowy wyjazd na uroczystość odsłonięcia w dniu 22 września 1956 r. na cmentarzu parafialnym w Kozłowie Biskupim pomnika na zbiorowej mogile rozstrzelanych przez hitlerowców 50 żołnierzy Bydgoskiego Batalionu Obrony Narodowej wystawione 21 września 1956 r. przez Dział Pasażerski Oddziału Przewozów w Bydgoszczy Polskich Kolei Państwowych, s. 1 (dok. udostępniony Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Zaświadczenie dla Krystyny Kowalczyk zam. w Bydgoszczy jako prowadzącej grupowy wyjazd na uroczystość odsłonięcia w dniu 22 września 1956 r. na cmentarzu parafialnym w Kozłowie Biskupim pomnika na zbiorowej mogile rozstrzelanych przez hitlerowców 50 żołnierzy Bydgoskiego Batalionu Obrony Narodowej wystawione 21 września 1956 r. przez Dział Pasażerski Oddziału Przewozów w Bydgoszczy Polskich Kolei Państwowych, s. 2 (dok. udostępniony Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Zaświadczenie dla Krystyny Kowalczyk zam. w Bydgoszczy jako prowadzącej grupowy wyjazd na uroczystość odsłonięcia w dniu 22 września 1956 r. na cmentarzu parafialnym w Kozłowie Biskupim pomnika na zbiorowej mogile rozstrzelanych przez hitlerowców 50 żołnierzy Bydgoskiego Batalionu Obrony Narodowej wystawione 21 września 1956 r. przez Dział Pasażerski Oddziału Przewozów w Bydgoszczy Polskich Kolei Państwowych, s. 1 (dok. udostępniony Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).Zaświadczenie dla Krystyny Kowalczyk zam. w Bydgoszczy jako prowadzącej grupowy wyjazd na uroczystość odsłonięcia w dniu 22 września 1956 r. na cmentarzu parafialnym w Kozłowie Biskupim pomnika na zbiorowej mogile rozstrzelanych przez hitlerowców 50 żołnierzy Bydgoskiego Batalionu Obrony Narodowej wystawione 21 września 1956 r. przez Dział Pasażerski Oddziału Przewozów w Bydgoszczy Polskich Kolei Państwowych, s. 2 (dok. udostępniony Redakcji Portalu przez Panią Krystynę Kowalczyk; obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą).

Komentarze