14 pułk piechoty stacjonował w garnizonie Włocławek. W czasie wojny obronnej 1939 r. wchodził w skład 4 Dywizji Piechoty ze składu armii "Pomorze" (dowódcy: ppłk dypl. Włodzimierz Brayczewski - do 11 września, ppłk Bohdan Stanisław Sołtys - 11-12 września, mjr Jan Łobza). Stan pułku na dzień 31 VIII 1939 r. wynosił: 108 oficerów, 370 podoficerów i 3700 strzelców. W dniach od 1 do 3 września 14 pp w ramach bitwy granicznej stoczył walki nad rzeką Osą pod Mełnem i Grutą. W walkach tych pułk mocno się wykrwawił, tracąc w zabitych, rannych i zaginionych około 15% stanu. W walkach tych wykazał się I batalion dowodzony przez mjr. Piotra Kundę, który 3 września brawurowo wykonał natarcie w kierunku Mełna i umożliwił spokojny odwrót 4 DP w rejon Wąbrzeźna. Dużą operatywnością wykazali się kpt. Koziński i ppor. Wincenty Dąbrowa, którzy 1 na 2 września na zaimprowizowanym pociągu uzbrojonym w karabiny maszynowe plutonu ckm ppor. Dąbrowy zaatakowali wzdłuż frontu zmasowanym ostrzałem na nieprzyjaciela, jadąc ze stacji Konojady do miejscowości Mełno, czym przyczynili się do zatrzymania wojsk niemieckich, które dokonały wyłomu w polskiej obronie na odcinku 16 DP. Z plutonu ckm ppor. Dąbrowy pozostało 7 żołnierzy. 4 września 14 pp oraz cała GO Bołtucia rozpoczęła odwrót w kierunku Wisły, którą przeszła w Toruniu i Włocławku. 6 września 14 pp przeszedł most w Toruniu, zaś 8 września osiągnął Włocławek na wysokości Józefowa. Kpt. Koziński wraz z kpt. Antonim Bergerem i por. Feliksem Steinhagenem udali się do miasta celem sprawdzenia m.in. ewakuacji rodzin wojskowych. Prawdopodobnie w tym czasie ppor. Dąbrowa mógł ostatni raz spotkać się ze swoją rodziną. 9 września pułk osiągnął miejscowość Czaple, zaś 10 września stanął w Ruszkach na wschód od Kutna i włączył się do działań zaczepnych w ramach bitwy nad Bzurą. 11 września 14 pp sforsował Bzurę w rejonie Soboty i natarł przez dwór Walewice na miejscowość Rulice. W prawo nacierał 63 pp w kierunku Bielaw. Około godz 13.00 na kierunku natarcia Przesławice ranny został dowódca pułku, płk. Włodzimierz Brayczewski, który przekazał dowodzenie mjr. Łobzie, dowódcy II batalionu 14 pp. Z rozkazu dowódcy 4 DP, płk. Rawicz-Mysłowskiego, dowództwo 14 pp objął 11 września ppłk. Bohdan Sołtys, który zginął następnego dnia. Adiutant Koziński i chorąży Kopf umieścili zwłoki dowódcy w aucie i odesłali do miejsca postoju 4 DP w Bielawach. 13 września: na podstawie ustnego rozkazu z 4 DP pułk miał przed świtem znaleźć się w Zdunach Kościelnych, gdzie miał otrzymać rozkaz do obrony rzeki Bzury. Z dowództwa nie przysłano nowego dowódcy. Kapitan Koziński przystąpił do napisania rozkazu przygotowawczego do odmarszu, oczekując na dowódcę II batalionu 14 pp, który jako najstarszy z majorów powinien był objąć dowództwo pułku. Około godz. 4.00-5.00 rano dowodzenie pułku przejął mjr Łobza i wydał dowódcom oddziałów ustny rozkaz do wymarszu. Tego dnia ppor. Dąbrowa objął w pododdziałach specjalnych dowództwo kompanii przeciwpancernej (kompania była wyposażona w 9 armat 33 mm i karabiny maszynowe) po kpt. Bergerze. 14 i 15 września 14 pp toczył ciężkie walki na linii Bzury w Strugienicach na zachód od Łowicza i w kierunku Soboty. 16 września pułk, mimo wsparcia ze strony pociągu pancernego, wycofał się z linii obrony nad Bzurą. 17 września osiągnął rejon lasu Brzeziny, gdzie miała nastąpić reorganizacja dywizji. Około godziny 18.00 4 DP otrzymała rozkaz od dowódcy armii, aby sforsować Bzurę w rejonie Białej Góry. Kompania dowodzona przez ppor. Dąbrowę pozostała w rejonie lasu Brzeziny, nacierając na niemieckie oddziały pancerne i opóźniając ich pościg, by umożliwić dywizji bezpieczny przemarsz na kolejne miejsce zgrupowania w lasach Budy Stare i Radziwiłka. Z kompanii przy życiu pozostało dwóch żołnierzy: ppor. Dąbrowa i jeden żołnierz. Walczyli do ostatniego naboju. Wzięci do niewoli, ze złości za ich nieugiętą postawę w walce zostali zamordowani we wsi Sadowo.
1) Tablica epitafijna na grobie w obrębie kwatery wojennej na cm. parafialnym w Rybnie (dane personalne w formie: Wincenty F. DĄBROWA);
2) Tablica epitafijna na jednej z mogił zbiorowych w obrębie kwatery wojennej na cm. parafialnym w Juliopolu, gm. Młodzieszyn, pow. sochaczewski (dane personalne w formie: Wincenty DĄBROWA) (upamiętnienie w błędnie ustalonym miejscu pochówku);
3) Tablica pamiątkowa w Szkole Podstawowej im. Wincentego Dąbrowy w Miliszewach;
Przedmioty znalezione przy pochowanym:
książeczka wojskowa i legitymacja nauczyciela (przestrzelone przez pocisk niemiecki podczas egzekucji)
Miejsce przechowywania ww. przedmiotów:
Toruń, archiwum rodzinne (u wnuka - Adama Dąbrowy)
Życiorys:
Wincenty Dąbrowa urodził się 10 października 1907 roku w Węgrzynowie w powiecie płockim województwa warszawskiego jako najstarsze dziecko Józefa Dąbrowy i Julianny z Makowskich. Chrzest otrzymał z rąk ks. Przedpełskiego w Orszymowie. Dzieciństwo i młodość spędził we wsi Wilczkowo, niedaleko Wyszogrodu. Jego rodzice byli właścicielami gospodarstwa rolnego. Posiadał siedmioro rodzeństwa: Annę (ur. 1910), Stanisława (ur. 1914), Jana (ur. 1917), Andrzeja (ur. 1921), Marię (ur. 1923), Barbarę (ur. 1928) i Teresę (ur. 1932). Rodzice dbali o staranne wychowanie i wykształcenie dzieci, choć w tamtym trudnym okresie historycznym nie było to zadanie łatwe. W rodzinie szczególnie pielęgnowane były tradycje patriotyczne i zdolności humanistyczne. Siostry Wincentego - Hanna i Barbara - zostały nauczycielkami, Maria - urzędniczką w powiecie, Teresa - pielęgniarką, brat Stanisław - agronomem, Jan - księdzem, a Andrzej - urzędnikiem w handlu zagranicznym. Sam Wincenty po ukończonej sześcioletniej szkole powszechnej w Rębowie podjął w latach 1923-1928 naukę w Powiatowym Seminarium Nauczycielskim Męskim w Płocku, a następnie kontynuował ją na kursach pedagogicznych. Po uzyskaniu stosownego dyplomu podjął swą pierwszą pracę we wsi Maliszewo koło Lipna. Tutaj poznał przyszłą żonę - Teresę z domu Zaleską. Ślub zawarli w 1933 roku. Nowożeńcy przenieśli się do Miliszewów, gdzie Wincenty założył szkołę i objął stanowisko jej kierownika. Placówka ta mieściła się wówczas w budynku należącym do rodziny Hinców, u których młode małżeństwo wynajmowało również mieszkanie. Z czasem obie rodziny zaczęły łączyć więzy przyjaźni. W 1934 roku Wincentemu i Teresie urodziła się córka Maria, a w 1935 roku na świat przyszedł syn Andrzej. Rodzina przeżywała wówczas swój najszczęśliwszy okres. Radość z posiadania dzieci, satysfakcja z wykonywanej pracy, szacunek miejscowej ludności oraz coraz liczniejsze grono przyjaciół i bogate życie towarzyskie pozwalały z optymizmem patrzeć w przyszłość. Wincenty był także świadomym obywatelem i zaangażowanym politycznie patriotą. Był dobrym organizatorem. W Miliszewach założył Ochotniczą Straż Pożarną i organizował zawody strażackie. Swe sympatie wiązał z osobą marszałka Józefa Piłsudzkiego. Cieszył go szybki rozwój młodego państwa polskiego i politycznie silna pozycja Polski. W tamtym okresie jako oficer szkoleniowy rezerwy brał udział w licznych ćwiczeniach wojskowych. Wojsko jawiło mu się jako gwarant bezpieczeństwa i niepodległości Ojczyzny. Wkrótce jednak jego optymizm oraz szczęście osobiste zaczęły zakłócać nasilające się pogłoski o możliwości konfliktu zbrojnego z Niemcami. Ćwiczenia wojskowe w kraju intensyfikowały się i z czasem przybrały formę przygotowań do wojny. Wincenty rozumiał, że konflikt jest nieuchronny, a on sam jako oficer Wojska Polskiego będzie zobowiązany bronić Ojczyzny. Martwiąc się o przyszłość rodziny, powierzył ją zawczasu opiece najbliższych przyjaciół. 1 września 1939 roku stało się najgorsze - wojska hitlerowskie napadły na Polskę, wybuchła II wojna światowa. Wincenty Dąbrowa zgłosił się do 14 pułku piechoty we Włocławku. Po latach żona Teresa wspominała ze wzruszeniem pełne tęsknoty, niejednokrotnie pisane wierszem, listy słane stamtąd przez jej męża. 14 pułk piechoty wraz z innymi oddziałami Armii "Poznań" i "Pomorze" wziął m.in. udział w bitwie nad Bzurą, która rozegrała się w dniach 9-20 września 1939 roku. Podporucznik Wincenty Dąbrowa dowodził plutonem ckm kompanii ckm w III batalionie, a od 13 września - kompanią przeciwpancerną pułku, która stawiała zaciekły opór Wehrmachtowi, nawet wówczas, gdy obrona wydawała się być już beznadziejną. Niemców zadziwiał i doprowadzał jednocześnie do wściekłości heroizm polskich żołnierzy. Kiedy zdobyli wreszcie pozycje wojsk polskich, zamiast wziąć do niewoli polskich dowódców, w odwecie za zaciekłą walkę dokonali na nich bezwzględnej egzekucji przez rozstrzelanie. Tak właśnie dnia 17 września 1939 roku zginął Wincenty Dąbrowa. Jego zwłoki odnalazł miejscowy rolnik i pochował na terenie swego gospodarstwa. Znalezione przy zamordowanym żołnierzu dokumenty zabezpieczył, a następnie przesłał rodzinie. Była wśród nich, między innymi, przestrzelona przez pocisk książeczka wojskowa. Dla najbliższych stała się ona najważniejszą pamiątką, symbolem bohaterskiej śmierci i niemal relikwią.
Wspomnienia / relacje:
Historia pochówku:
Poszukiwania mogiły:
O miejscu pierwotnego spoczynku ppor. Wincentego Dąbrowy powiadomiła jego rodziców w Wilczkowie dziedziczka z Grodkowa koło Wyszogrodu, Pani Dziewanowska, która natrafiła na mogiłę oficera w trakcie poszukiwań grobu swojego syna. We wskazane miejsce udał się wówczas z krzyżem Andrzej Dąbrowa, młodszy brat zamordowanego (w 1940 r. został aresztowany i wywieziony do Dachau).
Źródła:
Księga pochowanych żołnierzy polskich poległych w II wojnie światowej, t. I, Żołnierze września A-M, kom. red. B. Affek-Bujalska i in., wstęp i red. nauk. E. Pawłowski, Pruszków 1993, s. 158.
Biuro Informacji i Poszukiwań PCK, sygn. 7070, Wykaz poległych w czasie działań wojennych w roku 1939 na terenie gminy Rybno, [1946] (rękopis), poz. 49 (dalej: B.Inf., sygn. 7070).
Urząd Gminy Rybno, Wykaz poległych w czasie działań wojennych w roku 1939 na terenie Gminy Rybno, [b.r.w.] (maszynopis), poz. 49 (dalej: UG Rybno).
Kraiński I., Pekról J., 14 Pułk Piechoty [Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej, z. 14], Warszawa 1992, s. 36 (dalej: Kraiński, Pekról 1992).
Archiwum Państwowe w Płocku, Akta stanu cywilnego parafii rzymskokatolickiej Orszymowo, powiat płocki, sygn. 123, s. 43, akt urodzenia nr 169/1907 (dalej: AP Płock).
[1] a) Wincenty (źródło: KPŻP; UG Rybno; Kraiński, Pekról 1992; AP Płock); b) błędnie: Franciszek (źródło: B.Inf., sygn. 7070); [2] a) Franciszek (źródło: KPŻP; UG Rybno; AP Płock); b) brak danych (źródło: B.Inf., sygn. 7070; Kraiński, Pekról 1992);
Ostatnie zmiany: 2016-06-02 22:55:40 przez redakcja |
Jeżeli chcesz uzupełnić lub zmienić dane wciśnij -
