Nazajutrz po śmierci Marcin Przybysz wraz z przeszło setką innych poległych żołnierzy został podniesiony z pola bitwy i złożony w zbiorowej mogile w Dębsku Nowym. Organizacją pochówku poległych zajęli się mieszkańcy ówczesnej gm. Kozłów Biskupi (obecnie gm. Nowa Sucha), Jan Wojda z Dębska Nowego i Kazimierz Kapusta z Kozłowa Szlacheckiego Nowego A. Teren pod mogiłę udostępnił Aleksander Sieradzki z Dębska Nowego. Zwłoki żołnierzy układano w zbiorowej mogile w sposób uporządkowany, według imiennego spisu sporządzonego przez Jana Wojdę, który tożsamość poległych ustalał na podstawie znalezionych przy nich nieśmiertelników i dokumentów. Zarówno listy poległych, jak i przedmioty, dokumenty oraz pieniądze znalezione przy poległych Jan Wojda przekazał później do oddziałów terenowych Polskiego Czerwonego Krzyża w Łowiczu i Sochaczewie. Granice mogiły oznaczono żołnierskimi hełmami. Na przełomie 1939 i 1940 roku do Dębska Nowego przybywali liczni przedstawiciele rodzin poległych, którzy ekshumowali swych bliskich na cmentarze parafialne w rodzinnych miejscowościach. Takich indywidualnych ekshumacji, odbywających się często w tajemnicy przed władzami okupacyjnymi, było według zapisków Jana Wojdy 27. Mieszkańcy okolicznych wsi otoczyli mogiłę troskliwą opieką, przynosząc kwiaty czy odmawiając modlitwę, w 1940 roku wystawili natomiast pomnik będący dziełem sztuki kamieniarskiej Jana Kosmali i Feliksa Skomiała z Kozłowa Szlacheckiego Nowego A. Tuż po wojnie pomnik został zbeszczeszczony przez żołnierzy sowieckich, nadzorujących linię telefoniczną Moskwa-Berlin, którzy urządzili sobie strzelanie do krzyża wieńczącego monument. W dniach 13-15 lutego 1952 roku decyzją administracyjną zwłoki żołnierzy z mogiły zbiorowej w Dębsku Nowym, wśród nich również ciało Marcina Przybysza, ekshumowano na Cmentarz Wojskowy przy ul. Powązkowskiej w Warszawie (kwatera B 10), gdzie spoczywają do dziś. W Dębsku Nowym pozostała mogiła symboliczna z odbudowanym pomnikiem. W 2009 r. z inicjatywy Społecznego Komitetu dla Upamiętnienia Bitwy 26 DP miejsce pamięci zostało uporządkowane. W kolejne rocznice bitwy nad Bzurą odbywają się przy nim uroczystości patriotyczne dla uczczenia poległych.
Grabsuche:
Quellen:
Księga pochowanych żołnierzy polskich poległych w II wojnie światowej, t. I, Żołnierze września N-Z, kom. red. B. Affek-Bujalska i in., wstęp i red. nauk. E. Pawłowski, Pruszków 1993, s. 99 (dalej: KPŻP).
Biuro Informacji i Poszukiwań PCK, Kartoteka strat, sygn. 6062, Polski Czerwony Krzyż - Pełnomocnik na Oddział w Łowiczu, Spisy poległych z r. 1939 obejmujące część powiatu sochaczewskiego oraz trasę: Kutno - Łowicz, Łowicz, 26. 02. 1946 r. (maszynopis), s. 158-159 (dalej: B.Inf., sygn. 6062).
Archiwum rodzinne / rodzinna tradycja.
Kukuła P. A., Piechurzy kutnowskiego pułku, Łódź 1977, s. 257 - poz. 15 (dalej: Kukuła 1977).
Kronika Bitwy nad Bzurą 26 Dywizji Piechoty Armii Pomorze od 12 do 16 IX 1939 r., http://www.bitwanadbzura.pl [dostęp: 2 lutego 2014].
Bemerkungen:
1) Pierwotne miejsce spoczynku: Dębsk Nowy (archiwum rodzinne / rodzinna tradycja; Kukuła 1977); pow. Sochaczew (B.Inf., sygn. 6062);
[1] a) Gągolin Płd. (źródło: KPŻP); b) Dębsk Nowy, gm. Kozłów Biskupi, pow. Sochaczew (źródło: B.Inf., sygn. 6062); c) między Gągolinem Południowym a Kozłowem Szlacheckim Nowym A (źródło: Kukuła 1977);
Letzte Änderungen: 2014-02-02 17:32:22 by redakcja |
Wenn Sie die Daten ändern möchten, drücken Sie -
