O projekcie

Witamy na portalu „Bohaterowie Bitwy nad Bzurą”, który stworzyliśmy, pragnąc w nowoczesny i niekonwencjonalny sposób uczcić pamięć poległych we wrześniu 1939 roku. Na portalu znajduje się profesjonalna, multimedialna i interaktywna baza danych poległych z wyszukiwarką, wirtualna ściana pamięci z nazwiskami ofiar walk, galerie cmentarzy, kwater i mogił wojennych, pomników i miejsc pamięci narodowej oraz jednostek wojskowych biorących udział w walkach. Zarejestrowanym użytkownikom oferujemy możliwość współtworzenia portalu, a więc m.in. uzupełniania, modyfikacji i komentowania poszczególnych biogramów, załączania wspomnień, fotografii, dokumentów, pamiątek, wreszcie… zapalenia wirtualnej świeczki. Serdecznie zapraszamy do korzystania z portalu.


Od dramatycznych wydarzeń wojny obronnej Polski 1939 roku upłynęło już przeszło 70 lat. W walkach z hitlerowskim najeźdźcą zginęło lub zmarło z odniesionych ran około 95-97 tys. żołnierzy Wojska Polskiego. Około 17 tys. spośród nich pochłonęła bitwa nad Bzurą, toczona w dniach 9-22 września 1939 roku przez armie „Poznań” i „Pomorze” na rozległych obszarach południowo-zachodniego Mazowsza i środkowej Polski. Szlak bojowy tych bohaterów walk o wolność i niepodległość Ojczyzny znaczy dziś kilkadziesiąt zbiorowych mogił, kwater i cmentarzy wojennych, rozsianych od Kutna po Warszawę i od Łodzi po Płock. Spoczywają w nich Ci, którzy według gen. dyw. Tadeusza Kutrzeby, dowódcy armii „Poznań”, „starali się wykonać niewykonalny w 1939 r. obowiązek: obronę Polski”.

Aczkolwiek organy władzy samorządowej zazwyczaj przykładają starań do właściwej konserwacji obiektów grobownictwa wojennego, których są administratorami, pochowani w nich żołnierze, z wyjątkiem wyższych oficerów, pozostają praktycznie anonimowi dla społeczności, zarówno na szczeblu lokalnym, jak i ogólnopolskim. Imienne tablice epitafijne lub płyty zbiorcze na nekropoliach wojennych informują o poległych poprzez podanie co najwyżej imienia, nazwiska, stopnia wojskowego, niekiedy przydziału służbowego lub daty śmierci. Również w historiografii opisywaną problematykę na ogół traktowano marginalnie. Zazwyczaj zapisy dotyczące poległych żołnierzy kończyły się na wzmiankach o miejscach śmierci i pochowania wyższych oficerów, a niekiedy na załączonym aneksie poległych. Tymczasem w masie żołnierzy znad Bzury walczyli ludzie zróżnicowani nie tylko pod względem stopnia wojskowego, lecz również wieku, statusu społecznego, struktury zawodowej, wyznania, stanu cywilnego etc. Każdy pochowany to odrębna historia, którą warto odkryć i opisać.

Mimo upływu czasu problem identyfikacji i właściwego upamiętnienia żołnierzy Wojska Polskiego poległych w bitwie nad Bzurą jest wciąż aktualny. Choć wielu straciło już dawno nadzieję na zapalenie znicza na mogile zaginionych mężów, ojców, braci, wujów czy dziadków, to inni nadal czekają na choćby najmniejszą informację o bliskich, nie wiedzą jednak do kogo się zwrócić o pomoc. Szczególnie odczuwalną barierą był dotąd brak ogólnodostępnego narzędzia, które pozwoliłoby wszystkim zainteresowanym na proste i szybkie odnalezienie informacji dotyczących miejsc spoczynku żołnierzy, uważanych dotąd za zaginionych oraz poznanie wojennych losów i bliższych okoliczności śmierci tych, których miejsce spoczynku jest znane. Aktualny poziom identyfikacji poległych nad Bzurą, aczkolwiek nadal niezadowalający i często niemający odzwierciedlenia na cmentarnych tablicach epitafijnych, znacznie przewyższa bowiem naszą wiedzę sprzed kilkudziesięciu lat, kiedy rodziny podejmowały pierwsze, często nieudane, próby odnalezienia miejsc spoczynku swych bliskich. Nawet więc po przeszło siedemdziesięciu latach od zakończenia krwawych walk poszukiwania mogą się kończyć powodzeniem.

Portal „Bohaterowie Bitwy nad Bzurą”, przedsięwzięcie pionierskie w polskiej sieci internetowej, wychodzi naprzeciw społecznej potrzebie indywidualnego upamiętnienia ofiar Polskiego Września 1939 roku. Jego powstanie stanowi jeden z etapów realizacji szerzej zakrojonego programu o charakterze dokumentacyjnym, edukacyjnym i popularyzatorskim. Ma on na celu:

• Weryfikację, usystematyzowanie, wzrost i upowszechnienie wiedzy o wszystkich ofiarach wojny obronnej Polski we wrześniu 1939 roku, szczególnie o szeregowych żołnierzach Wojska Polskiego, grupie, choć zdecydowanie najliczniejszej, to w polskiej historiografii traktowanej dotychczas marginalnie.
  


• Zaspokojenie ludzkiej potrzeby poszukiwania swych korzeni rodzinnych, nieznanych informacji o losach swych bliskich i symbolu pamięci w postaci miejsca ich wiecznego spoczynku.
  


• Wszechstronną edukację społeczeństwa, inspirowanie postaw obywatelskich i patriotycznych oraz dialogu międzypokoleniowego.
  


• Złożenie w nowoczesny i nieznany dotąd sposób hołdu bohaterom walk o wolność i niepodległość Polski.
  


• Przybliżenie szerszemu ogółowi tematyki grobownictwa wojennego oraz miejsc i pomników pamięci narodowej, związanych z działaniami wojny obronnej Polski 1939 roku.
  

Poprzez aktywizację rodzin i bliskich pochowanych planujemy zebranie i udostępnienie w sieci internetowej fotografii, dokumentów urzędowych i prywatnych, wspomnień czy pamiątek, które pozwolą lepiej opowiedzieć historię poległych żołnierzy polskich, a także zaświadczą o pamięci przechowanej przez ich potomków, przyjaciół, sąsiadów. Naszą ambicją jest choćby najmniejsze zredukowanie liczby poległych żołnierzy nieznanych, owych NN, którzy tak często (zbyt często!) odnotowywani są na nekropoliach wojennych Pola Bitwy nad Bzurą.

Bitwa nad Bzurą jako największe i najkrwawsze starcie Polskiego Września 1939 roku jest przez nas traktowana symbolicznie. Nie chcemy ograniczać ram chronologicznych przedsięwzięcia do niespełna dwóch tygodni walk armii "Poznań" i "Pomorze" o otwarcie dróg odwrotu na Warszawę. Pragniemy upamiętnić wszystkich poległych od 1 września do zakończenia działań wojennych oraz zmarłych później w wyniku odniesionych ran, niezależnie od jednostki wojskowej, w której służyli, a pochowanych na terenie całego Pola Bitwy nad Bzurą, a więc powiatów: sochaczewskiego, gostynińskiego, płockiego, nowodworskiego, warszawskiego-zachodniego (woj. mazowieckie), łowickiego, skierniewickiego, brzezińskiego, rawskiego, łęczyckiego, zgierskiego, kutnowskiego (woj. łódzkie) oraz włocławskiego (woj. kujawsko-pomorskie). Nie zapominamy również o cywilnych ofiarach ówczesnych działań wojennych, które podzieliwszy tragiczny los żołnierzy, spoczywają dziś często w tych samych obiektach grobownictwa wojennego. Dla nas oni też są cichymi Bohaterami Bitwy nad Bzurą…

Na nekropoliach wojennych Pola Bitwy nad Bzurą spoczywają żołnierze i cywile pochodzący z wielu rejonów II Rzeczypospolitej. Trudna historia Ojczyzny XX wieku, obfitująca w zmiany granic, przesiedlenia, wysiedlenia, także dobrowolną lub przymusową emigrację sprawiła, że rodziny i bliscy pochowanych zamieszkują obecnie wszystkie rejony Polski i świata. Odległość dla wielu jest z pewnością poważną barierą w czczeniu pamięci poległych w miejscu ich śmierci, w bezpośrednim kontakcie z ich grobami. W przypadku zaginionych jest to, niestety, niemożliwe. Mamy przeto nadzieję, że stworzony przez nas portal spełni choć w części to zadanie.



Portal "Bohaterowie Bitwy nad Bzurą" stworzyło Stowarzyszenie "Nad Bzurą", które na realizację zadania uzyskało dotację w ramach Programu Operacyjnego Fundusz Inicjatyw Obywatelskich, wdrażanego przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej.